Penetrasyon direncine etki eden toprak özelliklerine ait etki katsayılarının çoklu regresyon analizi ile belirlenmesi

• Published in: Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Vol. 39; no. 1; pp. 115 - 121
• Main Authors: AKSAKAL, E. Lütfi, BABAGİL, G. Emel, TURGUT, Bülent, ÖZTAŞ, Taşkın
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Atatürk Üniversitesi 2008
• Subjects: Doğu Anadolu Bölgesi; East Anatolia Region; multiple regression; nüfuz etme; penetration; soil compaction; soil properties; Soil Science(General); Toprak Bilimi(Genel); toprak sıkışması; toprak özellikleri; çoklu regresyon
• ISSN: 1300-9036

Bu araştırma Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü (DATAE) Ilıca Deneme İstasyonu arazisindeki hububat üretim
alanlarında karşılaşılan toprak sıkışması probleminin penetrasyon ölçümleriyle belirlenmesi ve penetrasyon direnç değerlerine etki
edebilecek toprak özelliklerinin saptanması amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla çalışma arazisi kuzey-güney ve doğu-batı
yönlerinde 80 m aralıklarla hatlara bölünmüş ve hatların çakışma noktalarında penetrasyon direnç değerleri ölçülmüştür.
Toprakların fiziksel ve kimyasal özelliklerini (penetrasyon direncinin belirlendiği andaki nem içeriği, toprakların kum, silt ve kil
içeriği, kütle yoğunluğu, agregat stabilitesi, agregat büyüklük dağılımı, pH, kireç içeriği, elektriki iletkenlik ve organik madde
miktarı) belirlemek amacıyla üst ve alt toprak katmanlarından örnekler alınmıştır. Uygulanan çoklu regresyon analizi sonucunda
penetrasyon direnci değerlerinde etkili olan toprak özelliklerinin üst ve sıkışmış toprak katmanı nem içerikleri, sıkışmış toprak
katmanı kütle yoğunluğu, sıkışmış toprak katmanı organik madde içeriği ve üst toprak katmanı silt içeriği olduğu belirlenmiştir. Üst
toprak katmanı penetrasyon direnç değerlerinde etkili olan toprak özellikleri üst toprak katmanı agregat stabilitesi, nem içeriği ve
kireç içeriği, sıkışmış toprak katmanı penetrasyon direncinde etkili olan toprak özelliklerinin ise bu katmana ait kütle yoğunluğu ve
nem içeriği olduğu belirlenmiştir.
The objective of this study was to determine soil compaction problems using penetration measurements and effect
of soil properties affecting on soil penetration resistance by multiple regression analysis. The research area is located at the Eastern
Anatolia Agricultural Research Institute (EAARI)-Ilıca Experimental field in which a severe soil compaction problem is exist in
cereal production areas. The experimental field was gridded with 80 m intervals in the E-W and N-S directions, and soil penetration
resistance was measured at 72 intersections using a penetrologger. Soil samples from upper and lower soil layers were also taken at
the same points for determining physical and chemical soil properties. Soil moisture contents at the time of penetration
measurements, sand, silt and clay contents, bulk density, aggregate stability, aggregate size distribution, soil pH, CaCO3 content,
electrical conductivity and organic matter content of soil samples were determined. The stepwise regression analysis results
indicated that the most important factors affecting on the mean soil penetration resistance through 80 cm soil depth profile were
moisture contents of upper soil layer and lower soil layer, bulk density and organic matter content of lower soil layer. It was also
determined that the moisture content of upper soil layer, aggregate stability and clay content were the most effective factors on the
penetration resistance of the surface soil layer, but moisture content and bulk density for the compacted (lower) soil layer.