Türk İslam Edebiyatı'nda Hz. Fatıma Hadrat Fatima in Turkish Islamic Literature / Atila Gökdemir ; tez danışmanı, Doç.Dr. Melek Dikmen

• Main Authors: Gökdemir, Atila, Kahraman Dikmen, Melek
• Format: Dissertation
• Language: Turkish
• Published: Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2019

Bu çalışmanın amacı Türk-İslâm edebiyatı sahasında telif edilen ağırlıklı olarak manzum eserlerde, Hz. Fâtıma'nın ne şekilde ele alındığını ve önemini ortaya koymaktır. Bu bağlamda XIII. ve XX. asırlar arasında bu sahada telif edilmiş olan binin üzerinde manzum eser incelenmiştir. Çalışmada, öncelikle Ehl-i Beyt'in önde gelen mensuplarından Hz. Fâtıma'nın hayatına yer verilerek İslâm tarihi açısından önemi ifade edilmiştir. Akabinde Hz. Fâtıma ile ilgili ȃyet ve hadisler değerlendirilerek, bu ȃyet ve hadislerin iktibas ya da telmih unsuru olarak kullanıldığı manzûmeler ele alınmıştır. Bununla birlikte, Hz. Muhammed'in kızı, Hz. Ali'nin hanımı, Hz. Hasan ve Hüseyin'in annesi olması, kadınlar arasındaki üstünlüğü gibi husûsiyetlerinden hareketle Hz. Fâtıma'nın bu eserlerde yer alan isim, sıfat, künye ve lakapları ortaya çıkarılmıştır. Son olarak, Türk-İslâm edebiyatı sahasında Hz. Fâtıma'nın doğumu, Hz. Ali ile evliliği ve vefȃtı hakkında kaleme alınan müstakil eserler, şiirler ve eser bölümleri incelenmiştir. Netice itibariyle Ehl-i Beyt'e olan sevgilerinin bir yansıması olarak Müslüman Türk müelliflerin, eserlerinde Hz. Fâtıma'ya sıkça yer verdikleri, hakkında şiirler yazdıkları ve müstakil eserler meydana getirdikleri tesbit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Türk-İslâm Edebiyatı, Hz. Fâtıma, Hz. Muhammed, Hz. Ali, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin, Ehl-i Beyt, Âl-i Abâ.
The aim of this thesis is revealing the significance of Hadrat Fâtima in Works, mainly in verses, written in Turkish Islamic Literature and how she is dealt in these works. Within this context, we examined over a thousand of works written between 13th and 20th century in this area. In this thesis, firstly the life of Hadrat Fâtıma who was a prominent member of Ahl-al-Bayt was mentioned and the significance of her life in terms of Islamic history was evaluated. Then, the verses of Quran and hadiths about Hadrat Fâtima were evaluated and the verses that included them as a reference or citation. Also, based on being the daughter of Prophet Muhammad, the wife of Hadrat Ali, the mother of Hasan and Husein and her noblesse among women, Hadrat Fâtima's names, adjectives and nicknames mentioned in these works were detected. After that, the seperate works, poems and parts of works written about Hadrat Fâtıma in Turkish Islamic Literature were examined. Finally, it was revealed that Muslim-Turkish poets frequently gave place to Hadrat Fâtıma in their works, wrote poems and seperate works about her as a reflection of their love and respect to Ahl-al-Bayt.
Keywords : Turkish Islamic Literature, Hadrat Fatima, Prophet Muhammad, Hadrat Ali, Hasan, Hussein, Ahl-al-Bayt, al-i aba.