İki aşamalı “(Q) Pareto – (Q)” skalar seçim modeli ve Işletmecilik uygulamaları

• Main Author: Çınar, Yetkin
• Format: Dissertation
• Language: Turkish
• Published: ProQuest Dissertations & Theses 01-01-2007
• Subjects: Business administration; Decision making; Management
• ISBN: 9798382992013

Bu çalısmada, önemli bir yönetim ve karar problemi olan "belirgin alternatifler narasından çok kriterli seçim" probleminin çözümü için yeni bir iki asamalı seçim modeli önerilmistir. En genel haliyle "(q)-Pareto-(q)-skalar" olarak adlandırılan bu model, klasik çok kriterli (Pareto) ve tek kriterli (skalar) optimizasyon seçim kurallarını ard arda isleten ve bir "ön eleme-seçim" prosedürünü tanımlayan "Pareto-skalar" iki asamalı seçim modelini, seçime bir "tolerans" mantıgı ekleyerek genisletmektedir.Çok sayıda elemana sahip bir alternatifler kümesinden Pareto modeli ile elde edilen 'etkin küme' çogunlukla fazla sayıda alternatif içerdiginden, bu küme ikinci asamada bir skalar mekanizma yardımıyla tek ya da az elemanlı seçim kümesine indirgenebilir. Bunun yanında gerçek hayatta sıklıkla seçim kümesinin bir tür "tolerans" kavramı ile genisletilmesine de ihtiyaç duyulmaktadır. Bunu saglayan bir yaklasım, seçime bir sekilde iyi organize olmus 'yaklasık optimal' elemanların da dahil edilmesine olanak saglayan bir q parametresinin seçim kuralına eklenmesini önerir. Yazında klasik modellerin bu sekilde genisletilmesiyle olusturulmus modeller "q-Pareto" ve "q-skalar" olarak adlandırılmaktadır. Bu iki modelin ve klasik biçimlerinin ard arda isletilmesi ile "Pareto-skalar" modelin q parametresi ile genisletilmesi saglanır.Çalısmada elde edilen bu yeni iki asamalı seçim modellerinin, karmasık yapıları nedeniyle, ancak çok katı sartlar altında klasik rasyonellik özelliklerini saglayabildikleri, ancak uygulamada "ön eleme-seçim prosedürünü isletme" ve "seçimde toleransa olanak verme" gibi iki önemli ihtiyaca aynı anda cevap verdikleri gösterilmistir. Modeller, biri "ögrenci seçimi" digeri "hisse senedi ve portföy seçimi" olmak üzere isletmecilik alanından iki ayrı problem üzerinde uygulanmıstır.