Halîlî, Fürkat-nâme [Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük]

• Main Author: Seraji, Abdul Naser
• Format: Dissertation
• Language: Turkish
• Published: ProQuest Dissertations & Theses 01-01-2020
• Subjects: Classical literature; Creative writing; History; Library science; Literature; Middle Eastern Studies; Near Eastern Studies
• ISBN: 9798538198160

Farklı asırların edebî yükünü taşıyan klasik şiirlerin söz varlığını ortaya çıkarmak klasik şiir çalışmalarına katkı sağlamaktadır. Bu sebeple bağlamlı sözlük çalışmaları klasik Türk edebiyatının ürünlerini daha geniş kapsamlı bir biçimde inceleme fırsatı sunmaktadır. Eserlerde kullanılan kelimelerin metin içerisindeki bağlamlarından yola çıkılarak, o eserin söz varlığı hakkında daha sağlıklı fikirler edinmemizi sağlamaktadır. Ayrıca bu tür çalışmalar eserlerin mana dünyasından hareketle şairler ile dönemler arasındaki farklılıkları, benzerlikleri, ilgilenen araştırmacılar açık bir şekilde sunmaktadır. Metinden hareketle eser içinde yer alan tarihi şahsiyetler ve mitolojik unsurlar kaynaklardan elde edilerek referanslarla gösterilmiştir. Bu nedenle edebiyat tarihimize ışık tutmaktadır. Bu doğrultuda, TEBDİZ projesi kapsamında yer alan Halîlî, Fürkat-Nȃme Sözlüğü [Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük] adlı çalışmamız ise proje içerisinde belirlenen kurallara uygun olarak sözlüğü hazırlanmıştır. Elde edilen bu eser veriler üzerinden değerlendirmelerde bulunulmuş bir çalışmanın neticesidir. Bu çalışmamız iki aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada TEBDİZ adıyla klasik şiirin mana dünyasını ortak bir platformda toplayan elektronik sistem kullanılmıştır. Bu sisteme Orhan Kemal TAVUKÇU tarafından inceleme metin olarak yayımlanan Halîlî Fürkatnȃme’si yüklenmiştir. Mesnevi içinde bulunan şiirlerin tamamı, şiirlerin mana dünyası içerisinde anlamlandırılmaya çalışılmıştır. TEBDİZ sistemine yüklenen mesnevi üzerinden anlamlandırılan kelimeler ise sistemin alt yapısı sayesinde bağlamlı dizin durumuna getirilmiştir. İkinci aşamada bağlamlı dizinden elde edilen neticeler ışığında şairin söz varlığı farklı başlıklar altında ortaya koyularak, inceleme ve değerlendirmeler apılmıştır. Ayrıca bu bölümde 15. yüzyıl şairi Halîlî’nin kaynaklarda bulunan hayatı, eserleri, yaşadığı dönem ve sanatı ile ilgili bilgilere yer verilmiş ve şairin edebî şahsiyeti ortaya konulmaya çalışılmıştır.