Değişik Nem Oranları ve Sıcaklık Derecelerinde Echinococcus Granulosus Protoskolekslerinin Viabilite ve Enfektivitelerinin Incelenmesi

• Main Author: Diker, Ali İhsan
• Format: Dissertation
• Language: Turkish
• Published: ProQuest Dissertations & Theses 01-01-2006
• Subjects: Morphology; Uterus
• ISBN: 9798471120860

Echinococcosis, olgunu başta köpek olmak üzere, kanidelerin ince bağırsaklarında, larval dönemi (kistik echinococcosis) memeli hayvanlarla insanların değişik organlarında gelişen bir cestod (sestod) un neden olduğu zoonoz karakterli bir hastalıktır (1).Kistik echinococcosis, insan sağlığı açısından son derece önemli sorunlar oluşturduğu gibi, kasaplık hayvanlardaki enfeksiyonun ülke ekonomisine verdiği zararlar da büyük önem taşır. Bu hastalık tarım ve hayvancılığın yaygın olduğu, ancak genel hijyen ve altyapı sorunlarının tam olarak çözümlenemediği ülkelerde önemini korumakta, verim ve iş gücü kaybına, beklenmeyen ölümlere yol açmaktadır (2, 3). Hastalığın neden olduğu ekonomik kayıplar hesaplanırken sadece etkenin neden olduğu verim ve işgücü kayıplarını göz önüne almak yanıltıcı olabilir. Çünkü verim ve işgücü kayıplarının haricinde bu hastalıkla yapılan kontrol çalışmaları ve tedavi giderlerinin de hesaba katılması gereklidir (4). Gelişmiş ülkelerde hastalıktan korunma ve kontrol için tarım ve sağlık bütçelerinden önemli miktarlarda maddi kaynak aktarılmaktadır. Bu kaynağın miktarı hastalığın neden olduğu kayıplarla beraber değişmektedir (5).İnsan sağlığı açısından şekillenen ekonomik kayıplar; tanıya yönelik harcamalar, operasyon, hastanede yatış, bakım ve ilaç masrafları, tedavi için yapılan ulaşım giderleri, iş gücü ve verimlilik kaybı, ölümlere bağlı yaşamsal kayıplar, verimliliğin düşmesine bağlı sosyo-ekonomik kayıplar olarak özetlenebilir (2, 5, 6).Hidatidosisin insanlardaki tedavisi genelde cerrahidir. Operasyona rağmen sekonder kistler veya fistül oluşumu nedeni ile tekrar ameliyat edilen hasta sayısı az değildir. Nüks riski % 4 ile % 11.3 arasında değişmektedir (3).Sağlık Bakanlığı verilerine göre 1987-1994 yıllarında hastanelere başvuranlar arasındaki olgu sayısının 21.303 olduğu ve yılda ortalama 2.000 kistli hasta saptandığı bildirilmiş, elde edilen veriler ışığında yurdumuzda hidatidosisin görülme sıklığının 100.000’de 0.87 ile 6.6 arasında olduğu saptanmıştır (7).İzmir’de yapılan bir çalışmada yatan bir hasta için maliyet; tedavi, hastanede kalınan süre ve operasyon sonrası iyileşme dönemini de kapsayan kayıplarla birlikte 1.250 USD’yi bulmaktadır (8). Ekonomik açıdan değerlendirme yapılacak olursa, 1991 yılında Sağlık Bakanlığına bildirimi yapılan 2.826 hasta için o yılki tedavi giderlerinin 3.229.000 USD gibi büyük bir değere ulaştığı bildirilmektedir (3).Kasaplık hayvanlardaki hidatidosisin prevalansı Türkiye’de bölgelere göre farklılık göstererek % 1.6 ile % 79.6 arasında değişmektedir (9-11). Hayvan sağlığı açısından en önemli kayıplar karaciğer başta olmak üzere tüketilebilen organların imhası ve verim düşüklüğüne bağlı olarak şekillenen kayıplardır (12). Türkiye’de bu hastalık nedeniyle 1994 yılı için sadece imha edilen sakatatlardan doğan zarar ortalama 1.700.000 USD’a karşılık gelmektedir (13). Buna ilave olarak hastalıktan kaynaklanan canlı ağırlık artışında düşme, et, süt, yapağı ve döl verimlerindeki görülemeyen zararlar, büyümenin gecikmesi, enfekte organ ve ölmüş hayvanların imha masrafları da düşünülürse bu miktar daha da artmaktadır (5, 6, 13).Türkiye’de yapılan çalışmalara göre köpeklerdeki Echinococcus granulosus’un prevalansı coğrafik bölgelere göre farklılıklar göstermekte ve oran % 1 ile % 54.5 arasında değişmektedir (11, 14, 15). Yurdumuzda çok sayıda sokak köpeği bulunmakta olup bunların tedavi edilmesi veya enfeksiyondan korunmaları günümüz koşullarında olanaksız görülmektedir (7).Sonkonak köpekler, mezbahalarda veya kaçak olarak kesim yapılan yerlerde bilinçsiz ve kontrolsüz olarak etrafa atılan kistli organları yiyerek enfekte olmaktadırlar. Kist hidatik taşıyan hayvanların ölümünden belirli bir süre sonra protoskolekslerin canlılıklarını ve enfektivitelerini korudukları ve bunları yiyen karnivorların E. granulosus’un epidemiyolojisinde önemli rol oynadığı bildirilmektedir (2, 16-20).