Faizsiz Bankacılık İşlemlerinin İslâm Fıkhı'Ndaki Yeri

• Main Author: Bayındır, Servet
• Format: Dissertation
• Language: Turkish
• Published: ProQuest Dissertations & Theses 01-01-2004
• Subjects: Architectural engineering; Banking; Communication; Educational administration; Fashion; Food Science; Foreign language education; Foreign language instruction; Higher education; Islamic Studies; Language; Law; Management; Middle Eastern Studies; Near Eastern Studies; Spirituality; Theology
• ISBN: 9798519133364

Evrenin sahibi Yüce Allah, insanoğlunu yer yüzünde belli bir süre yaşayıp kendisine dönmek üzere yarattığını bildirmektedir. Yaşamın olmazsa olmaz şartı, beslenme, barınma ve korunmadır. Bunun için insan, çalışıp üretmek zorundadır. Beslenme için gıda, barınma için inşaat, korunma için ise giyim ve silah sanayiini geliştiren insanoğlu, üretimin en önemli unsurlarından sermaye ihtiyacını karşılamak için de bankacılık kurumunugeliştirmiştir. Faizli bankacılığın ortaya çıkışı yaklaşık sekiz asır (1157), faizsiz bankacılığınki ise kırk yıl öncesine (1963) dayanır. Faizsiz bankacılığın kısa süre içerisinde gelişip yaygınlaşması bu sistemin ilke ve yöntemlerine ilgiyi artırmıştır. Bu kurumların faizli bankalara seçenek olarak ortaya çıktığı, ilke ve yöntemlerinin İslam'a dayandığı ileri sürülmektedir. Başta Ortadoğu ve İslam ülkeleri olmak üzere dünyadabir çok ülkede uygulanmasına rağmen faizsiz bankacılık işlemlerinin fikhi yönü henüz zihinlerde belirginleşmemiştir. Bu alanda bir çok çalışma yapılmış ise de özellikle fıikh? açıdan konu hâlâ aydınlatılmaya muhtaçtır. Bu ihtiyaç Türkiye'de daha fazla hissedilmektedir. Faizsiz bankaların kurumlaşma ve yaygınlaşma süreci diğer ülkelere göre Türkiye'de daha hızlıdır. Bir çok ülkede henüz bir kanunu ve birliği yok iken Türkiye'de faizsiz bankalar, Bankalar Kanunu kapsamına alınmış ve Özel Finans Kurumları Birliği (FİNANSBİR) ile bir çatı altında toplanmıştır. Bu sayede faizsiz bankalar Türk bankacılık sistemi içerisindeki yerlerini almışlardır. Türkiye'de konunun özellikle fıkhi boyutunu ele alan eserlerin yok denecek kadar az olması bu kurumlar üzerindeki şüphelerin başlıca nedenlerindendir. Bu alandaki belirsizliğin giderilmesine katkıda bulunma düşüncesiyle böyle bir tez çalışmasına karar verilmiştir. Bankacılık işlemleri iletişim teknolojisindeki yenileşme ve gelişmeile birlikte sürekli değişmektedir. Bu durum söz konusu işlemlerin takibini ve hukuki çerçeveye oturtulmasını zorlaştırmaktadır. Sekiz asırlık geçmişe rağmen bankacılık işlemlerinin önemli bir kısmının hukuki durumu hâlen tartışılmaktadır. Türk bankacılık edebiyatındaki terimlerin önemli bir kısmının İngilizce ve Arapça kökenli olması, çalışmamızı zorlaştıran nedenlerden bir diğeri olmuştur. Ancak mümkün olduğunca Türkçe terimler tercih edilmiştir. Tezimin bu aşamaya gelmesinde ülkemizin üç değerli üniversitesinin ilâhiyat fakültelerinin katkısı vardır. Doktora tahsilime Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi'nde başladım ve ders dönemini burada geçirdim. Bu dönemdekikatkılarından dolayı Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi İslâm Hukuku Anabilim Dalı'nın başta Prof. Dr. Hamdi Döndüren olmak üzere değerli hocalarına teşekkür ediyorum. Yatay geçiş sonrası tez dönemini geçirdiğim Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi İslâm Hukuku Anabilim Dalı'nın değerli hocalarına ve 2001 yılı başından itibaren Araştırma Görevlisi olarak vazife yaptığım İstanbul Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi'nin değerli yönetimi ve hocalarına bu süreçte bana gösterdikleri müsâmaha ve katkılardan dolayı teşekkür ederim. Yabancı dil eğitimi ve tez çalışmalarımı sürdürmek üzere bir yıllık süreyle Ürdün'de bulunduğum sırada maddi katkıda bulunan İlim Yayma Cemiyeti'nin değerli yöneticilerine; faizsiz bankacılık işlemlerini bizzat yerinde gözlemleme ve araştırma imkânı sunan Kuveyt Türk Evkaf Finans Kurumu'nun başta Genel Müdürlük olmak üzere Danışma Kurulu Başkanı ve üyelerine ve çalışmalarım sırasında bana her türlü imkânı sağlayan Süleymaniye Vakfı yöneticilerine teşekkürü borç biliyorum. Tezimin taslağının oluşumunda önemli katkıları bulunan Prof. Dr. Hayrettin Karaman'a, Tez İzleme Komitesi üyeleri Prof Dr. Mehmet Erdoğan ve Prof. Dr. Câhit Baltacı ile İzleme Komitesi üyesi ve Tez Danışmanım Prof. Dr. Celal Yeniçeri'ye çalışmalarım süresince gösterdikleri yakın ilgi ve değerli katkılarından dolayı teşekkür ederim. Tahsil hayatımın başlangıcından bu anına kadar bana maddi manevi her türlü desteği sağlayan değerli büyüğüm, hocam Prof. Dr. Abdulaziz Bayındır'a bu vesile ile minnet ve şükranlarımı sunuyorum.