Kamusal Mekan Kalitesinin Sağlanmasında Kentsel Tasarım Araçlarının Rolü

• Main Author: Metin, Sabiha Nur Yener
• Format: Dissertation
• Language: Turkish
• Published: ProQuest Dissertations & Theses 01-01-2020
• Subjects: Design; Law; Literature; Middle Eastern Studies; Near Eastern Studies; Psychology; Public spaces; Social research; Urban planning
• ISBN: 9798544245766

Toplumsal yaşamın gelişmesinde ve sürdürülmesinde önemli roller üstlenen kamusal mekanlar günümüzde pek çok sorunla karşı karşıyadır. Nüfus artışıyla birlikte yetersiz kalan kamusal mekanlar, planlama- kentsel tasarım ve yönetim süreçlerindeki aksaklıklar nedeniyle kent içerisinde yapılı çevreden geriye kalan, gelişigüzel ve niteliksiz artık alanlar şeklinde biçimlenmektedir. Bütüncül bir bakış açısıyla tasarlanmayan bu kamusal mekânlar kullanıcıların fiziksel, işlevsel, psikolojik ve sosyal gereksinimlerini sağlamadığında ya terk edilmekte ya da sadece bir geçiş yolu olarak kullanılmaktadır. Bu durum kamusal mekanlarda güvenlik sorunları yaratarak, kamusal yaşamın körelmesine neden olmaktadır. Bu sorunların önüne geçebilmek için bugün pek çok gelişmiş ülkede kamusal mekanları geliştirmeye yönelik çeşitli tasarım araçları kullanılmaktadır. Kentsel tasarım araçları, kamusal mekan kalitesini arttırmak amacıyla, tasarımcıya ve uygulamacıya yol gösteren, tasarıma yön veren, kaliteyi denetleyen ve devam ettiren kılavuzlardır. Ancak ülkemizde henüz kentsel tasarım araçları geliştirilmediği için, bu çalışmada Türkiye’deki kamusal mekân kalitesinin arttırılmasında yurtdışında kullanılan kentsel tasarım araçlarından nasıl faydalanılabileceği araştırılmıştır. Çalışmada öncelikle literatür araştırması yapılarak kamusal mekan kalitesi boyutları, ölçütleri ve bileşenleri tanımlanmıştır. Daha sonra gelişmiş ülkelerde kullanılan kamusal mekan kalitesini arttırmaya yönelik tasarım araçları, ülkenin yasal planlama-kentsel tasarım politikaları içindeki yerleri, diğer rehberlerle ilişkileri, hedef kitleleri, statüleri, kapsamları, tasarım ve uygulama kriterleri açısından incelenmiştir. Bu araçlarda kamusal mekanlarda kaliteyle ilgili hangi bileşenlerin ve farklı kentsel öğelere yönelik nasıl tasarım ilkelerinin öne çıktığı tespit edilmiştir. Son olarak Türkiye’de kamusal mekanların kalitesini arttırmak için geliştirilecek bir rehberde yer alması gereken taslak başlıklar ve tasarım ilkeleri oluşturulmuştur. Yapılan çalışmanın Türkiye’deki kamusal mekanların geliştirilmesine yönelik rehberlerin hazırlanmasında merkezi ve yerel yönetimlere yol göstereceği düşünülmektedir.