Aziyade romanında tematik çerçeve ve Tevfik Fikret’in Aziyade ‘ye getirdiği eleştiriler

• Published in: Yeni Türk edebiyatı araştırmaları = Modern Turkish literature researches Vol. 11; no. 21; pp. 131 - 154
• Main Author: Öztürk,Yakup
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Türk Edebiyatı Vakfı 2019
• Subjects: Edebiyat; Türk Dili; İstanbul; Türkiye; Tevfik Fikret; eleştiri; Pierre Loti; criticism; Aziyade
• ISSN: 1308-8203

Tevfik Fikret, Pierre Loti’nin otobiyografik romanlarından biri olan ve hikâyesi Selanik ve İstanbul’da geçen romanı Aziyade hakkında Servet-i Fünûn dergisinde Musâhabe-i Edebiyye başlığı altında iki yazı kaleme almıştır. Bu yazılarda Tevfik Fikret, Avrupa’nın Şarkı tanımadığından, Pierre Loti’nin de Türklerin âdet ve ahvalini bilmediğinden bahsetmektedir. Loti’nin Türk diline dair herhangi bir malumatı olmadığı için romanda sarf edilen Türkçe cümlelerin bozukluğu dile getirilmektedir. Yapılan eleştirilerde dil hassasiyetinin yanı sıra Loti’nin yaşadıklarının bir ahlak problemi doğurduğu da vurgulanmaktadır. Osmanlı coğrafyasında yaşayan gayrimüslim ve Müslüman kadınlar hakkında ileri sürülen ifadelerin Tevfik Fikret’teki karşılığı Loti’nin ahlaksızlığı meşrulaştırdığıdır. Aziyade romanının kurgusu da inandırıcılık açısından sorgulanmakta ve Pierre Loti’nin olması mümkün görünmeyen hadiseleri hakikatmiş gibi anlattığı dile getirilmektedir. Bu makalede Pierre Loti’nin hayatı, mizacı ve eserleriyle birlikte Aziyade romanının temaları ele alınmakta ve Tevfik Fikret’in söz konusu iki yazısı değerlendirilmektedir.