Kent kimliğinin tanımlanmasında kültür envanterinin rolü: Bitlis sivil mimarisi

• Published in: Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi Vol. 5; no. 13; pp. 92 - 124
• Main Authors: Benli,Gülhan, Güleç Özer,Derya
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Güven Plus Grup A.Ş 01-01-2018
• Subjects: Mimarlık ve Tasarım; İstanbul; Türkiye; Kent kimliği; Architectural Heritage; Envanter; Mimari Miras; Bitlis; Kentsel Yenileme; Urban Identity; Urban Renewal; Inventory
• ISSN: 2148-8142; 2148-4880
• DOI: 10.17365/TMD.2018.1.3

Kentlerin sahip olduğu kültürel, sosyal ve doğal değerler,
kent kimliğinin şekillenmesinde önemli bileşenlerdir. Kent kimliği,
bir kenti diğerlerinden ayıran özellikler bütünü olarak özetlenebilir
ve birçok bileşenin bir araya gelmesiyle oluşur. Kent kimliğinin sürdürülebilir
olmasında ise, geçmişinden gelen özgün somut ve somut
olmayan değerlerin korunabilir olması büyük önem taşır. Kentin farklı
dönemlerine tanıklık etmiş önemli yapılar yada yapı grupları, kentlilerin
yaşantısının bir parçası olarak yaşamlarında öncelikli konumda yer
alır. Bu nedenle bir kentte, o kentin özgün kimliğine katkısı olan ve ait
olduğu döneme ilişkin kayda değer mimari ve yaşamsal özellikler taşıyan
yapıların korunması, kültürel sürekliliğin sağlanmasında ve kentin
kimliğinin oluşumunda ve geleceğe taşınmasında son derece önemli rol
oynar. Kentlerimizin sahip olduğu tarihi, estetik ve sanatsal özellikleri
ile zaman içinde oluşan mimari ve mahalli kimlikler, planlama politikalarıyla
oluşturulan dönüşüm ve kentsel yenileme plan ve projelerinde
temel alınmalıdır. Yöntem: Bu çalışma kapsamında, Bitlis il merkezinde
yer alan geleneksel sivil mimari dokuya ait 1985-89 yılları arasında
yapılan envanter çalışması incelenmiş, önceki yıllara ait plan kararları
araştırılmış, eksiklikler tespit edilmiştir. Bulgular: Bitlis il merkezinde
yer alan ve kentin özgün mimari kimliğini yansıtan, Atatürk, Zeydan
ve Müştakbaba mahallelerindeki 70 adet tescilli sivil mimarlık örneği
yapı yerinde incelenmiş ve güncel durumu tespit edilmiştir. Envanter
çalışmalarına ek olarak belgeleme ve rölöve çalışmalarının da yapılması
gerekliliği, plan çalışmalarının uygulanmadığı durumlarda ortaya
çıkabilecek kentsel bozulmalara örnek olabilecek tespitler yapılmıştır.
Sonuç: Çalışma örneği olarak seçilen 70 adet yapının son 25 yıldaki
değişimin incelenmesi ve sonuçlardan yola çıkarak, bölgede yapılacak
planlama çalışmalarına rehber olabilecek ve kente kimliğini kazandıran
geleneksel mimari mirasın genel özelliklerinin ortaya konulması
amaçlanmıştır. Özellikle kentsel sit ilan edilmemiş Atatürk mahallesindeki
nitelikli tarihi yapılar göz önüne alındığında, bu bölgenin de
kentsel sit olarak değerlendirilmesi sonucu ortaya konulmuştur.