Coğrafi bilgi sistemi (CBS) kullanılarak sıvılaşma riskinin değerlendirilmesi: Aksaray örneği

• Published in: Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Vol. 23; no. 3; pp. 303 - 311
• Main Author: Kavurmacı,Murat
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 2017
• Subjects: Eğitim Bilimleri; Mühendislik; Denizli; Kriging yöntemi; Liquefaction; Geographical information system (GIS); Kriging method; Sıvılaşma; Coğrafi bilgi sistemi (CBS); Aksaray
• ISSN: 1300-7009
• DOI: 10.5505/pajes.2016.62534

Son yüzyılda, hızla artan nüfus ve göç nedeniyle yeni yerleşim alanlarına olan talep ihtiyacı sürekli artmaktadır. Tarih boyunca hatalı yer seçimi büyük ölçekli felaketlere neden olmuştur. Özellikle 1999 Marmara ve 2011 Van depremleri sayısız insan ve milyonlarca dolar ekonomik kayba neden olmuştur. Depremlerin neden olduğu zararlar, mevcut yerleşim yeri planlarında zemin özelliklerinin yeterince göz önünde bulundurulmadığını göstermiştir. Bu çalışmada Aksaray ilinin sıvılaşma potansiyeli jeoteknik ve hidrojeolojik veriler yardımıyla Coğrafi Bilgi Sistemi teknikleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışma alanındaki zeminlerin özelliklerini tespit edebilmek için jeoteknik sondajlardan 58 adet zemin örneği toplanmıştır. İnceleme alanının sıvılaşma potansiyelinin belirlenmesinde Tokimatsu-Yoshimi yöntemi kullanılmıştır. Sıvılaşma riskinin belirlenebilmesi için farklı büyüklükte deprem senaryoları oluşturulmuş ve maksimum yatay yer ivmeleri hesaplanmıştır. Sıvılaşma risk haritalarının oluşturulmasında exponential (üssel) variogram modeli ve kriging interpolasyon yöntemi kullanılmıştır. Yüksek sıvılaşma riski içeren alanlar şehrin kuzeybatı, batı ve güney bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Bu çalışmanın sonuçları şehir ve bölge plancıları tarafından güvenli yerleşim alanlarının tespit edilmesinde kullanılabilir. Ayrıca sıvılaşma haritalarının kullanılması doğal afetlerin neden olduğu can ve mal kayıplarını azaltacaktır