Safevîlerin Ehl-İ Sünnet Karşıtı Politikaları

• Published in: Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi Vol. 2015; no. 76
• Main Author: Bulut,Halil İbrahim
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi 01-04-2015
• Subjects: Din Bilimleri; Tarih; Ankara; Türkiye; Şiî politikalar; Shah Ismail; Ottoman-Safavid relations; Şah İsmail; Osmanlı-Safevî ilişkileri; Ahl al-Sunnah; Ehl-i Sünnet; Safevîler; The Safavids; Shi’ite propaganda
• ISSN: 1306-8253

Safevîler, başlangıçta Sünnî bir tarikat iken zamanla Şiîleşmiş ve dönemin siyasi çalkantılarından da faydalanarak devletleşme sürecini gerçekleştirmiştir. Bir tarikat yapılanması olarak yola çıkan Safevîler, zamanla şeyhlikten şahlığa geçebilmeyi başarmışlardır. Kurucu şahsiyetleri ve dayandıkları halk kesimi itibarıyla Türkmen olmaları Osmanlı-Safevî ilişkileri açısından ayrı bir ehemmiyet taşımaktadır. Hoca Ali’den itibaren hızla Şiîleşen Erdebil Tekkesi, Şah İsmail’in önderliğinde Safevî Devletini kurmuş, sonra da hâkim olduğu bölgelerde Şiîliğin yaygınlaşmasını hedeflemiş ve bunun için ciddi gayretler göstermiştir. Safevîlerin Şiîleşme ve Şiîleştirme faaliyetleri sadece sahip oldukları İran coğrafyasıyla sınırlı kalmamış aynı zamanda Anadolu’da da etkili olmuştur. Nitekim 1500’lü yıllara kadar Sünnî bir coğrafya olan İran’da Safevîlerin şiddet, baskı ve yıldırma politikalarının neticesinde Şiîlik hâkim mezhep olmuştur. Öte yandan Safevîler, Anadolu’yu ele geçirmek için de Şiîlik propagandalarına ağırlık vermişler; Şahkulu ve Nur Ali Halife gibi isyan hareketlerinden ayrı olarak, dini, ekonomik, sosyal ve kültürel sahalarda pek çok faaliyet gerçekleştirmişlerdir. Aşağıda öncelikle konuya giriş mahiyetinde olmak üzere Safevî tarikatının kuruluşu ve gelişimi, Şah İsmail’in iktidara yükselişi ve Safevî–Osmanlı ilişkileri kısaca ele alınacak, bilahare Safevîlerin Şiîliği yayma girişimleri sırasında Sünnîleri zorlama, inşadü’l-menakıb, Şiî ezanı, sebbü’s-sahabe vb. uygulamaları hakkında bilgi verilecektir.