Alevi-Bektaşi Türkmen Geleneğinde Sosyal Dayanışma Ve Kardeşlik Kurumu Olarak “Musahiplik”

• Published in: Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi Vol. 2013; no. 65
• Main Author: Bulut,Halil İbrahim
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi 01-01-2013
• Subjects: Din Bilimleri; Tarih; Ankara; Türkiye; social solidarity; Musahiplik; Alevilik-Bektaşilik; Alevism-Bektashism; Bektashi Turkmens; Alevi-Bektaşi Türkmenlerde kardeşlik kurumu; sosyal dayanışma
• ISSN: 1306-8253

Alevi-Bektaşi geleneğinin önemli kurumlarından biri musahipliktir. Bu uygulamanın kökeni Kırklar Cemine, Medine kardeşlik anlaşmasına (muahede) ya da Gadir Hum hadisesine dayandırılmakla birlikte özünü Hz. Peygamber ile Hz. Ali arasında gerçekleştirilen kardeşlik meydana getirmektedir. İki talibin yolun kurallarına uyacaklarına dair söz vermeleri ve bunu hayatlarının sonuna kadar uygulamaları şeklinde kabul edilen musahipliğin dinî, iktisadî, sosyal ve ahlakî olmak üzere kendine özgü kuralları vardır. Bu çerçevede musahip olacak iki talibin, birbirlerini çok iyi tanımaları, aynı toplumda yaşamaları, aynı dili konuşmaları, toplumsal statü açısından denk ve birbirlerine karşı yardımsever olmaları, aralarında kan bağının bulunmaması, çocukları arasında evliliğin yasak kabul edilmesi gibi pek çok kural söz konusudur. Kökeninde Hz. Peygamber ile Hz. Ali arasında gerçekleştirilen kardeşliğin olduğu musahiplik, Türkmenlerin kendi hayat şartlarına göre formüle ettikleri bir uygulama olarak görülebilir. Çeşitli Alevi topluluklarında yapılan alan araştırmaları musahiplik uygulamalarının gelenek açısından büyük bir ehemmiyete sahip olduğunu ve bu kurumun tarihî süreçte çok etkili bir şekilde kullanılmış olduğunu göstermektedir.