Dediği Sultan Adı Ve Bir Yerelleştirme Örneği: Dedegi~Dediği

• Published in: Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi Vol. 2015; no. 74
• Main Author: Öztürk,Rıdvan
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi 01-02-2015
• Subjects: Din Bilimleri; Tarih; Ankara; Türkiye; linguistics; halk etimolojisi; dedegi; dilbilim; folk etymology; localisation; çağrışım alanı; dede; Dediği Sultan; yerelleştirme
• ISSN: 1306-8253

Konya Ilgın Mahmuthisar beldesinde türbesi olan ve bu bölgedeki veli zatlardan birisi olarak
bilinen Dediği Sultan’ın adı dikkat çekicidir. Dediği Sultan, menkıbevi bilgilere göre,
Anadolu’ya ilk gelen kolonizatör dervişlerden biri olup Hoca Ahmet Yesevi ile de irtibatlıdır.
Anadolu’da tanınan ve meşhur şahsiyetlerden Hacı Bektaş Veli, Mevlana Celalettin Rumi,
Emir Sultan, Karaca Ahmet, Seyit Harun Veli gibi mutasavvıflar ile Sultan Alâeddin, Kadıncık
Ana gibi hanedana mensup kişilerle zamandaş olarak gösterilmiştir. Asıl adının Şeyh Halit
olduğu tahmin edilen Dediği Sultan’ın adındaki “dediği” kelimesi birçok kişi tarafından
farklı okunmuş veya telaffuz edilmiştir. “dediği, didiği, dedegi, dedeki, didi, dede begi, dediyi,
dedini” gibi farklı okuyuş ve telaffuzlardan hangisinin asli olduğu hususunda halk köken bilimine
göre bazı izahlar varsa da, bunların doğruluk derecesi şüphelidir. Bu çalışmada “dediği”
kelimesinin Menakıpname’de ve halk arasında kabul gördüğü şekli ile “demek” fiilinden mi
geldiği, yoksa bir “yerlileştirme” örneği mi olduğu konusuna açıklık getirilecektir.