Cəlil Məmmədquluzadə nəsri sosial mühit və zaman kontekstində

• Published in: Azərbaycan Dili və Ədəbiyyat Tədrisi Vol. 2022; no. 274; pp. 93 - 108
• Main Author: Salamoğlu,Təyyar
• Format: Journal Article
• Language: Azerbaijani
• Published: Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi 01-04-2022
• Subjects: Edebiyat; Türkiye; Bakü; sosial proseslər; timecontext; bədii nəsr; sosial mühit; artistic prose; social environment; social processes; zaman konteksti
• ISSN: 2790-0738

Məqalədə “bədii mətn həqiqətlərindən çıxış” kimi müəyyənləşən konsepsiya əsasında C.Məmmədquluzadənin nəsri “Danabaş kəndinin əhvalatları” və “Poçt qutusu” əsərlərinin nümunəsində yeni istiqamətdə dəyərləndirilir. Mirzə Cəlil qəhrəmanlarına sovet metodologiyasından irəli gələn sinfi yanaşmadan imtina edilir. Yazıçının ideya mövqeyi Azərbaycan kəndlisinin avamlığını, cəhalətini təsvir predmetinə çevirməsində yox, müstəmləkə rejiminin Azərbaycan kəndindəki idarəetmə sisteminin mahiyyətinə tənqidi münasibətində axtarılır. “Danabaş kəndinin əhvalatları”ndakı Məhəmmədhəsən əmi və Zeynəb obrazları məntiqi şəkildə düşünə bilən, ictimai vəziyyəti qiymətləndirməyi bacaran, lakin rejimin zorakılıq siyasəti qarşısında geri çəkilməyə məcbur olan, çarəsiz vəziyyətə düşən XIX əsr Azərbaycan vətəndaşlarının obrazları kimi səciyyələndirilir. “Poçt qutusu” hekayəsindəki Novruzəli obrazı “qul psixologiyası”nın daşıyıcısı yox, sosial ədalətsizliyi dərk edərək, ona qarşı etiraz edən qəhrəman kimi dəyərləndirilir.