Sovyet Türkmenistanı’nın ilk yıllarında halk bilimi çalışmaları: Masal örneği

XX. yüzyılda Türkmenistan’da “folklor” olarak yaygınlık kazanan halkbilimi, Türkmen edebiyatı alanında ayrı bir öneme sahip olmuştur. Bu bağlamda Türkmen halk edebiyatı araştırmalarında masal ayrı bir çalışma alanı olarak ele alınmaya başlanmıştır. Türk diline Arapça kökenden gelen “masal” kelimesin...

Full description

Saved in:

Bibliographic Details
Published in:	Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi Vol. 5; no. 9; pp. 282 - 290
Main Author:	Aşirov,Tahir
Format:	Journal Article
Language:	Turkish
Published:	Halkbilimi Araştırmaları Derneği 01-02-2022
Subjects:	Edebiyat Felsefe & Psikoloji & Sosyoloji İletişim Kültür & Sanat Medya ve Sinema Türk Dili Ordu Türkiye Masal Geldiev Geldiyev Tale Aliyev Halk bilimi Turkmen Folklore Aliev Türkmen
Online Access:	Get full text
Tags:	Add Tag No Tags, Be the first to tag this record!

Description
Summary:	XX. yüzyılda Türkmenistan’da “folklor” olarak yaygınlık kazanan halkbilimi, Türkmen edebiyatı alanında ayrı bir öneme sahip olmuştur. Bu bağlamda Türkmen halk edebiyatı araştırmalarında masal ayrı bir çalışma alanı olarak ele alınmaya başlanmıştır. Türk diline Arapça kökenden gelen “masal” kelimesine karşılık Türkmencede “erteki” kavramı kullanılmaktadır. Sovyet Türkmenistanı’nın kurulmasıyla birlikte halkbilimi alanında derleme eserler ortaya çıkmaya başlamıştır. Türkmen aydınlarından Muhammet Geldiyev’in 1925 yılında Aşkabat’ta yayımladığı “Makal ve Matallar Yıgındısı (Babalar Sözi)” adlı derlemesi, bunun bariz örneğidir. Aynı şekilde süreli yayınlarda görülen masallar, bu dönemde derlenerek yayımlanmaya başlanmıştır. Bu alanda derleme yapan Aliyev, 1926 yılında Aşkabat’ta “Türkmen Ertekileri” (Türkmen Masalları) adıyla masal eserleri yayımlamaya başlamıştır. Sovyet Türkmenistanı döneminde Türkmen masalları ile ilgili ilk önemli eser olarak Aliyev’in çalışmaları yer almaktadır. Bu dönemde diğer dillerden de masallar tercüme yapılarak masal literatürü zenginleştirilmiştir. Bu kapsamda Rusça kaynaklarda geçen “Bikäniŋ Duyşı”, “Çalışma”, “Köke” “Tilki bile Tavşan” ve “Garga ve Erleŋeç [Leŋŋeç]” adlı masallar, Garabeg tarafından Türkmenceye aktarılmıştır. Garabeg’in Türkmenceye tercüme ettiği masallar, halkbilimi çalışmalarına ayrı bir renk katmıştır. Özellikle bu süreçte Türkmen halk edebiyatı alanında materyaller derleyerek yayımlanan eserler, günümüzdeki çalışmaların temelini de oluşturmuştur.
ISSN:	2667-4173