Sait Faik’in Tüneldeki Çocuk adlı öyküsünün metin odaklı bir yaklaşımla çözümlenmesi

• Published in: RumeliDE Uluslararası Hakemli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi Vol. 2022; no. 29; pp. 313 - 332
• Main Authors: Aydın,İlker, Uyar,Yunus Emre
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Dr. Yakup YILMAZ 2022
• Subjects: Edebiyat; Kültür & Sanat; Türk Dili; Kırklareli; Türkiye; Sait Faik; Tüneldeki Çocuk; text linguistics; göstergebilim; semiotics; metindilbilim
• ISSN: 2148-7782; 2148-9599
• DOI: 10.29000/rumelide.1164170

Çalışmanın dayanaklarından göstergebilim, anlatı metinlerinin yapısını oluşturan bileşenleri ortaya
koyarak onların yapılandırılma biçimlerini inceleyen bir çözümleme yaklaşımdır. Metinleri
yapılandıran anlamsal ve söylemsel düzlemleri belirleyerek anlatının yapısını farklı boyutlarda ortaya
çıkarmayı sağlar. Metindilbilim ise dilbilimin tümce üstü yapılara odaklanmasıyla gelişerek,
metinlerin yapılarını, içerik ve dil bilgisi açısından nasıl kurgulandıklarını ortaya çıkarır ve bunları
uygulamalı biçimde açıklar. Metin oluşturmanın genel koşullarını betimleyen metindilbilim, metin
olanı metin olmayandan ayırır. Bu çalışmada Cumhuriyet Dönemi Türk yazınının kısa öyküleriyle
tanınan yazarlarından Sait Faik Abasıyanık’ın Tüneldeki Çocuk adlı öyküsünün göstergebilim ve
metindilbilimin imkânlarını birlikte kullanarak çözümlenmesi amaçlanmıştır. Bunun için nitel
araştırma deseninde yürütülen bu çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılarak metnin yapısına
dair nitel veriler elde edilmiştir. Göstergebilimsel çözümleme basamaklarına göre metin bölümlere
ve söylem kesitlerine ayrılmış, anlatının genel düzenlenişi ortaya konulmuştur. Ardından Greimas’ın
eyleyenler örnekçesi çerçevesinde eyleyenler saptanarak bunlar arasındaki ilişkileri kuran eksenler
belirlenmiş, anlatı izlencesini oluşturan süreçler ve kiplikler gösterilmiştir. Ardından figüratif
karşıtlıklar saptanmış, uzam ve betimleme, zaman kullanımı, bakış açısı ve izleksel roller ortaya
konmuştur. Diğer yandan bu başlıklar altında öyküdeki eşdizimsel örüntüleme görünümleri
belirlenmiştir. İzleksel roller ve bakış açısının belirlenmesinde gönderim unsurlarının tespitinden
yararlanılmıştır. Bu sayede metnin çok katmanlı yapısı iki ayrı çözümleme yaklaşımının katkılarıyla
ortaya konmuştur. Buna göre incelenen anlatısal metinlerin yapısını ortaya çıkarmak için hem
göstergebilimin hem metindilbilimin imkânlarından olabildiğince yararlanılmasının gerekliliği
vurgulanmıştır.