Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde yapı ve görev bakımından edatlar ve kullanım biçimleri üzerine

• Published in: Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Vol. 7; no. 14; pp. 25 - 63
• Main Author: Eyi,Eda
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Erzurum Teknik Üniversitesi 2022
• Subjects: Felsefe & Psikoloji & Sosyoloji; Kültür & Sanat; Tarih; Türk Dili; Erzurum; Türkiye; yapı; Prepositions; stories; Edatlar; Ömer Seyfettin; hikâyeler; function; görev; structure
• ISSN: 2717-8706
• DOI: 10.29157/etusbed.1085774

Edatlar, dilin önemli yapı taşlarını oluşturan çekimlik bağlı biçim birimlerdir. Tek başlarına var olamayan, tek başlarına bir anlam ifade etmeyen eklendiği asıl ya da yapımlık birimlerle bir anlam kazanan görevli sözlerdir. Bu çalışmada, Türkçülük ve Yeni Lisan hareketinin öncülerinden biri olan Ömer Seyfettin’in kırk yedi hikâyesinde aitlik ilişkisi bakımından “ait, dair, üzerine” edatları; beraberlik ve vasıta ilişkisi bakımından “ile, beraber, yanı sıra” edatları; benzerlik ve denklik ilişkisi bakımından “gibi” edatı; hariç tutma ilişkisi bakımından “başka” edatı; karşıtlık ve zıtlık ilişkisi bakımından “mukabil, rağmen, karşı” edatları; sebep, maksat, gaye ve hedef ilişkisi bakımından “için, diye, dolayı” edatları; miktar ve derece ilişkisi bakımından “kadar, derece” edatları; uygunluk, denklik ve nispet ilişkisi bakımından “göre” edatı ve zaman ilişkisi bakımından ise, “evvel, önce, sonra, beri, itibaren, başlayarak” edatları tespit edilmiştir; yapı ve görev bakımından incelenmiştir. Aynı zamanda edatların doğrudan söz ve söz öbeklerinin üzerine gelebildiği gibi “hâl eki ve –mIş, -yor, AcAk” gibi mastar ve partisip eklerinden sonra da gelebildiği gösterilmiştir.