Dijital vatandaşlığa dönüşüm (Türkiye özelinde): Literatür taraması

• Published in: Türkiye Kamu Çalışanları Vakfı Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi Vol. 1; no. 1; pp. 77 - 97
• Main Authors: Akdağ,Hakan, Şiraz,Fadıl
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Türkiye Kamu Çalışanlar Vakfı (TÜRKAV) 2021
• Subjects: Felsefe & Psikoloji & Sosyoloji; Hukuk; İdari Bilimler; İktisat & İşletme & Finans; İletişim; Tarih; Ankara; Türkiye; dijital vatandaşlık eğitimi; vatandaşlık; 21. Yüzyıl becerileri; citizenship; 21st century skills; digital citizenship; dijital dönüşüm; digital transformation; dijital vatandaşlık; digital citizenship education
• ISSN: 2791-9684; 2792-0038

İnsanlığın toplu halde yaşamaya başladıktan sonra devletler kurmaya başlamasıyla
vatandaş kavramı ortaya çıkmıştır. Antik Yunan ve Roma İmparatorluğu dönemindeki
vatandaşlık anlayışı tüm insanları kapsamamakta; sadece yetişkin erkekler vatandaş
sayılmaktaydı. Toplum hayatındaki gelişmeler, göçler, icatlar ve ticaretin gelişmesiyle
vatandaşlık kavramı da her dönem şekil değiştirmeye başlamıştır. Rönesans ve Reform
hareketleri sonucunda ortaya çıkan yenilikler ve fikir hareketleriyle; sonra sanayi toplumuna
geçişte ve daha sonra da bilgi toplumuna geçişte de vatandaşlık değişime uğramıştır.
Marshall tarafından belirtilen vatandaşlık boyutlarına toplumsal değişim ve ihtiyaçlara göre
yeni boyutlar eklenmiş ve dijital dönüşümle vatandaşlık anlayışında gelişme yaşanmaktadır.
Devlet-vatandaş-devlet ilişkisi dijital dönüşümle dijital vatandaşlık haline dönüşmektedir.
Özellikle bilgisayar ve internetin kullanımının başlanmasıyla dijital dönüşüm hem devlet
kurumlarında hem de toplumun her kesiminde gerçekleşmektedir. Devletlerin dijital
dönüşümü hızı ülkeden ülkeye değişiklik göstermekle birlikte tüm devletler bu dönüşüme
katılmaktadır. Dijital dönüşümlerle bireylerin haklarını kullanmaları ve sorumluluklarını
yerine getirmeleri açısından dijital yetkinliğe sahip olmaları gerekmektedir. Çünkü toplum
hayatındaki dijital dönüşüm aynı zamanda vatandaşlığın da dijital boyutunu ön plana
çıkarmaktadır. Ripple tarafından ortaya konulan dijital vatandaşlığın boyutları kabul gören
boyutlardır. Bu boyutlar dijital erişim, dijital ticaret, elektronik ortamda alışveriş; dijital
iletişim; dijital okuryazarlık, dijital görgü kuralları, dijital hukuk, dijital hak ve
sorumluluklar, dijital sağlık ve dijital güvenlik olarak sıralanmaktadır. Dijital vatandaşlığın
21. yüzyıl becerileriyle birlikte ele alınması da önem taşımaktadır. Bu beceriler ve belirlenen
temalar dijital vatandaşlıkla örtüşmektedir. Bu çalışmada vatandaşlık hakkında kısa bilgi
verilerek, endüstri çağından bilgi çağına toplumlarda dijitalleşme sürecinde dijital
vatandaşlık ele alınarak e-devlet süreci ve eğitimde dijital dönüşümle ilgili literatür
taramasını kapsamaktadır. Ayrıca Türkiye özelinde dijital dönüşüm ve dijital vatandaşlık 20.
yüzyıl itibariyle ele alınmakta; Türkiye’de dijital dönüşüm çalışmaları ve uluslararası edevlet
endekslerine göre sıralamasına yer verilmektedir. Sonuç olarak yapılan literatür
taraması değerlendirilmekte ve eğitim - öğretim sürecinde dijital vatandaşlığın yeri konusuna
değinilmektedir.