Makineleşen bedenlerden kayıp kuşaklara V. F. Odoyevski’nin endüstri devrimi ve çocuk işçiliğine yönelik eleştirileri

• Published in: İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi Vol. 4; no. 1; pp. 153 - 170
• Main Author: Özakın,Duygu
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Bilgiçağı Eğitim Danışmanlık ve Yayıncılık Sanayi Ticaret Limited Şirketii 01-01-2021
• Subjects: Coğrafya; Din Bilimleri; Edebiyat; Felsefe & Psikoloji & Sosyoloji; Hukuk; Tarih; İstanbul; Türkiye; Child labour; mechanisation of the body; Vladimir Odoyevski; criticism of the enlightenment (counter-enlightenment); industrial revolution; bedenin makineleşmesi; endüstri devrimi; Vladimir Odoevsky; Çocuk işçiliği; aydınlanma eleştirisi
• ISSN: 2667-4343

Bu çalışma, 19. yüzyıl Rus düşüncesinin ve Romantik edebiyatının önde gelen temsilcilerinden biri olan Vladimir Fyodoroviç Odoyevski’nin (1803-1869) endüstrileşmeye yönelik dikkat ve eleştirilerini sosyolojik bir perspektiften okumayı hedefler. İlk kez 1844 yılında okurla buluşan Rus Geceleri [Russkiye noçi] adlı başyapıtında Odoyevski, çok yönlü bir aydın olmasından ileri gelen eleştirel bilgi birikimini, çağın teknik yenilikleri ekseninde gelişen fikir teatisinin kısa öykülerle iç içe geçtiği karma bir kurguyla yansıtır. Dört entelektüel karakter arasında geçen, dokuz gece boyunca süren sohbet ve okumaların sonunda, devrin toplumsal ve ekonomik sorunlarının müzakere edildiği bir epilog yer alır. Epilogda en dikkat çekici bölümlerden birini başta İngiltere ve öteki sanayileşmiş ülkelerin çalışma politikaları ile çocuk emeğinin sömürülmesi üzerine yürütülen tartışma teşkil eder. Yazar, Britanya ve Kıta Avrupası’ndan düşünürlerin ve çeşitli disiplinlerden gelen bilim insanlarının kaleme aldığı pozitivist manifestolar üzerinden bir dizi eleştirel görüş ortaya koyar. Dönemin pek çok Rus aydını gibi söz konusu metinleri Fransızca çevirilerinden okuyan Odoyevski, bu eserlerde sunulan bilimsel yönetim teorilerine/iş modellerine karşı çıkar ve rasyonel düşüncenin amacından saparak sermayenin çıkarlarına hizmet eder hâle geldiğine; böylelikle çocuk emekçilerin sömürülmesine çeşitli gerekçeler türettiğine dikkat çeker. Bu çalışma, yazarın konuya ilişkin görüşlerini, çocuk işçiliğine ilişkin sosyolojik ve tarihsel veriler ışığında çözümlemeyi amaçlar. Çalışma, geç endüstrileşen Rusya’da, insan bedeninin ve toplumun makineleşmesi karşısında ortaya konulan karamsar öngörülerin ardında yatan haklı gerekçeleri tartışır.