Pîrîzâde İbrahim üzerine notlar: Ahmed el-Ûdî’nin Tercemetü’l müellif adlı eserinin tahkik, tercüme ve değerlendirmesi

• Published in: Kocaeli İlahiyat Dergisi Vol. 5; no. 1; pp. 105 - 148
• Main Author: Azak,Necmettin
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Kocaeli Üniversitesi 01-01-2021
• Subjects: Din Bilimleri; Türkiye; Kocaeli; Biyografi; Fiqh Scholar; Ahmad al-‘Udī; Tercemetü’l-Müellif; Pīrīzāde Ibrāhīm; Tarjama al-Mu’allif; Fakih; Biography; Pîrâzâde İbrahim; Ahmed el-Ûdi

Müellif ve eserleri hakkında detaylı bilgi veren biyografi kaynaklarından birisi de
hiç kuşkusuz terâcim eserleridir. Hal tercümesi olarak da bilinen bu eserler, geç Osmanlı
döneminde müstakil olarak üretilmeye başlanmış ve geliştirilmiş olmasına rağmen, öncesinde
müstensihler tarafından yazma eserlerin başında yahut sonunda bir risale veya
fevâid olarak ele alındıkları görülmektedir. Bu tür çalışmaların genellikle çağdaşları tarafından
kaleme alındığı ve detaylı bilgiler içerdiği bilinmektedir. Mekke’de yaşamış, orada
müftîlik görevini ifa etmiş, yüzü aşkın eseriyle toplumun sorunlarına çözümler üretmiş,
dönemin şeyhülislamının övgüsüne mazhar olmuş, fıkıh ilmindeki yetkinliğinden dolayı
Hanefî fakihleri arasında öne çıkmış, ömrünü tedris ve telife adamış olan Pîrîzâde İbrahim
hakkında matbu eserlerde yer alan bilgiler sınırlı ve birbirinin tekrarı mahiyetindedir.
Ahmed el-‘Ûdî’nin yazmış olduğu Tercemetü’l-müellif adlı risalenin, Pîrîzâde’nin hayatına
dair müşahhas bilgilere yer vermesi; hoca, talebe ve eserlerinin isimlerini zikretmesi, icazetleri
hakkındaki açıklamaların detaylı olması ile öne çıktığı ve böylece büyük ölçüde
onun biyografisinin eksik kısımlarını tamamladığı görülmektedir. Bu sebeple risalenin
tahkik ve tercümesinin yapılarak Pîrîzâde hakkında yeni bilgilerin açığa çıkmasını sağlamak
bu çalışmanın ana hedefini oluşturmaktadır.