Deizmi anlamaya çalışmak

• Published in: Doğu batı Vol. 23; no. 94; pp. 56 - 81
• Main Author: Tüzer,Abdullatif
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Doğu Batı Yayınevi 2020
• Subjects: Felsefe & Psikoloji & Sosyoloji; Siyasal Bilimler; Tarih; Ankara; Türkiye; Deizm
• ISSN: 1303-7242

Yaklaşık son on yıldır deizm kavramı ve öğretisi Türkiye gündemini dikkat
çekici bir biçimde işgal etmeye başladı. Öyle ki devlet büyüklerinin, devletin
resmî kurumlarının, sivil toplum kuruluşlarının, cemaat ve tarikatların
deizme yönelik gösterdiği yerine göre şiddetli duygusal tepkiler deizmin
memleketi işgalinin ne denli kaygı verici düzeyde olduğunun göstergesidir
– elbette kimileri bu durumu, siyasi ve dinî otoritelerin kendi güçlerini
ve tahakküm alanlarını artırma amacına matuf sahte bir düşman kimlik
yaratma meselesi diye de okuyabilir. Deizmin bu dikkat çekici zuhuru ya
da yer altında hafifçe seyreden bir su akıntısı iken birden dışarıya taşması
ve gürül gürül akmaya başlaması –yani daha önceleri bilim adamları,
felsefeciler ve entelektüeller sınıfıyla kısıtlı iken halk tabanına inmesi ve
yaygınlaşma emaresi göstermeye başlaması, (seküler çevreleri bir kenara
bırakırsak, özellikle imam hatip liseleri, ilahiyatlar ve muhafazakâr aile
çocuklarıyla ilgili olarak yapılan araştırma ve anket sonuçları bu açıdan
şaşırtıcıdır) açıkça onun geleneksel dine, dinî kabullere ve yaşam biçimine
yönelik ciddi bir tehdit olarak algılandığına işaret etmektedir. Özellikle
yeni ve yetişmekte olan nesle ilişkin kendi gözlemlerimizin de bu gidişatı doğruladığına alenen tanıklık etmekteyiz.