تحلیلی برجنبه های سینوپتیکی- دینامیکی آلودگی هوا درکرمانشاه

• Published in: Jughrāfiyā va mukhāṭirāt-i muḥīṭī (Online) Vol. 3; no. 1; pp. 75 - 96
• Main Authors: حسن ذوالفقاری, جلیل صحرایی, فریاد شاقبادی, آذر جلیلیان
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: Ferdowsi University of Mashhad 01-04-2014
• Subjects: آلودگی هوا; تحلیل سینوپتیکی-دینامیکی; پرفشار حرارتی; کرمانشاه; کم فشار دینامیک
• ISSN: 2322-1682; 2383-3076
• DOI: 10.22067/geo.v3i1.26622

در این مطالعه، با استفاده از داده‌های ساعتی و روزانه عناصر آلاینده، شامل مونو اکسید ازت، دی اکسید ازت، اکسیدهای ازت، مونو اکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ریزگردها و ازن در سال‌های 1385 و 1386 و همچنین نقشه‌های تولیدی پایگاه اطلاعاتی NCEP/NCAR، جنبه‌های سینوپتیک و دینامیک تشکیل و تشدید آلودگی هوا در شهر کرمانشاه مورد مطالعه قرار گرفت. برای تعیین وضعیت جوی در طول دوره‌های آلودگی هوا از نقشه‌های سینوپتیکی سطح زمین و سطوح ژئوپتانسیل 850، 700 و 500 هکتوپاسکال و همچنین برای تعیین شدت وارونگی و پایداری هوا از نمودارهای ترمودینامیکی (اسکیوتی) در استفاده گردید. نتایج نشان داد که تمام انواع آلودگی‌های هوای کرمانشاه در این دوره را می‌توان در قالب سه الگوی مشخص ارائه نمود. الگوی نوع اول (A) زمانی شکل می‌گیرد که پرفشارهای دینامیک اروپایی در دوره سرد سال با پرفشار کوچک قفقاز ادغام شده و تا منطقه زاگرس جنوبی نفوذ می‌کنند. این وضعیت سبب پایداری هوا و کاهش ارتفاع لایه وارونگی دما شده و شدیدترین آلودگی‌های هوا را موجب می‌شود. در الگوی نوع دوم (B)، پرفشارهای آسیائی و سیبری که ناشی از سرمایش سطح زمین در دوره سرد سال هستند، با نفوذ به ایران از سمت شمال شرق و گسترش تا ارتفاعات زاگرس، شرایط را برای تقویت پایداری هوا در کرمانشاه فراهم می‌کنند. در الگوی نوع سوم (C) آلودگی‌های که می‌توان آن را آلودگی ذرات معلق نیز نامید با استقرار فرود مدیترانه‌ای در شرق این پهنه آبی تا شبه جزیره عربستان در سطوح بالای جوی و تقویت سیستم کم فشار دینامیک در سطح زمین، انتقال ریزگرد بیابان‌های عراق و سوریه به داخل ایران و از جمله کرمانشاه، صورت می‌گیرد.