Almanya’daki Müslüman Topluma Katkıları Bağlamında DİTİB’in Din Eğitimine Yönelik Faaliyetleri

• Published in: Eskiyeni no. 39; pp. 259 - 282
• Main Author: Emre Şimsek
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: Anadolu Ilahiyat Akademisi 01-09-2019
• Subjects: almanya; almanya din eğitimi; din eğitimi; ditib activities; ditib education; di̇ti̇b eğitim; di̇ti̇b faaliyetler; germany; religious education; religious education in germany; ui̇p
• ISSN: 2636-8536
• DOI: 10.5281/zenodo.3456847

İkinci Dünya Savaşı sonrasında oluşan işgücü açığını misafir işgücü alım anlaşmalarıyla kapatma yoluna giden Almanya, bazı Avrupa ülkelerinin yanında Türkiye, Fas ve Tunus gibi Müslüman nüfusun yoğun olduğu ülkelerle de anlaşmalar yapmıştır. Yapılan istihdam anlaşmaları neticesinde çok sayıda Müslüman Almanya’ya göç etmiş ve Almanya’da dinamik gelişim gösteren belirgin bir Müslüman varlığından söz edilmeye başlanmıştır.Göçmen işçilerin yabancı oldukları bir toplumda bulunmalarından kaynaklanan uyum, aidiyet, kimlik, yabancılaşma ve ayrımcılık gibi pek çok konuda problemler yaşamaları, onların daha sıkı tutumlar geliştirmelerini ve kendi aralarında dernekler kurarak örgütlenmelerini beraberinde getirmiştir. Özellikle 1973 yılındaki ekonomik kriz sebebiyle yabancı iş gücü istihdamının durdurul­ması üzerine pek çok göçmenin kalıcı olarak Almanya’ya yerleşmeye karar vermesi ve aile birleşimi sürecinden yararlanarak ailelerini de yanlarına almaları, örgütlenme sürecinin hızlanmasına ve pek çok cami derneğinin kurulmasına sebep olmuştur. Genellikle ibadethane merkezli kurulan bu dernekler ilerleyen süreçte birleşerek bölge birliklerini, federasyonları ve üst çatı örgütlerini oluşturmuşlardır. Almanya’daki çatı örgütlerinin en önemlilerinden birisi olan ve kuruluşu 1984’te Köln’de gerçekleştirilen Diyanet İşleri Türk İslam Birliği (DİTİB - Turkisch Islamische Union der Anstalt für Religion e.V.), günümüzde 900’e yakın üye derneği ile Almanya’daki en büyük sivil toplum örgütü olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. DİTİB’in yürüttüğü faaliyetlerin ağırlık noktasını din eğitimine yönelik çalışmalar teşkil etmekte ve bu faaliyetlerin planlanma, koordinasyon ve hazırlık süreçleri, DİTİB Din Hizmetleri ve Din Eğitimi Uygulamaları Müdürlüğü ve DİTİB Eğitim Araştırma ve Yayın Hizmetleri Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Hazırlanan programlar ve yapılması planlanan faaliyetler, DİTİB camilerinde DİB tarafından görevlendirilen din görevlileri vasıtasıyla gerçekleştirilmektedir.Bu çalışma da, Almanya’daki Müslüman topluma yönelik cami içi ve dışı alanlarda din eğitimi faaliyetleri yürüten DİTİB’in; okul öncesi eğitim çalışmaları, ilk ve orta öğretim düzeyindeki öğrencilere yönelik Kur’an-ı Kerim ve dini bilgiler kursları, gençlere yönelik çalışmalar, rehberlik ve danışmanlık hizmetleri, mühtedilere yönelik çalışmalar, Almanya’da ilahiyat eğitimini tamamlayan öğrencilere yönelik hazırlanan seminerler, Uluslararası İlahiyat Programı, yükseköğrenim gören öğrencilere yönelik yardım çalışmaları ve yayın faaliyetleri konu edilmektedir.DİTİB, hemen hemen her yaş gurubuna yönelik din eğitimi hizmeti sunmaktadır. Okul öncesi çocuklara yönelik olarak Kindermoschee değerler eğitimi programı; eğitim hayatına başlayan çocukların aidiyet duygularını geliştirmek üzere planlanmış Bed-i Besmele programı; ilk ve orta öğretim düzeyindeki çocukların temel dini eğitim ihtiyaçlarını karşılamak üzere Kur’an-ı Kerim ve Dini Bilgiler Kursları düzenlenmektedir. Son yıllarda, din eğitimi faaliyetlerinin okul tarzında donatılan sınıflarda ve örgün eğitim kurumları benzeri bir müfredata göre yürütülmesi, din eğitimi faaliyetlerinin ehemmiyet ve nitelik kazanmasına önemli katkılar sağlamaktadır. DİTİB bünyesinde gençlere yönelik olarak Gençlik Sohbetleri, Değerler Eğitimi Programı ve Eğitim Umresi gibi faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Söz konusu programlarla gençlerin, inanç ve ibadet konularında bilinçlen­di­ri­lerek akıl, beden ve ruh sağlıklarını muhafaza etmeleri, sahih dini bilgi kaynağı olarak camiyi benimsemeleri, dini, ahlaki ve milli kimliklerini muhafaza etmeleri ve bilgili, ahlaklı, erdemli bireyler olarak toplumda yer edinmelerine katkı sağlanması amaçlanmaktadır.Dini danışmanlık ve manevi rehberlik hizmetleri, günümüzde oldukça ihtiyaç duyulan ve hapishane, hastane, yaşlılar yurdu, bağımlılık tedavi merkezleri, bakım hizmetlerinin yürütüldüğü çeşitli kuruluşlar gibi geniş bir çalışma alanına sahip olan bir hizmet dalıdır. Bu önemli hizmet alanında başarılı hizmetler yürüten DİTİB, hem İslami Manevi Rehberlik konusunda bir eğitim programının hazırlanması, hem de danışmanlık ve rehberlik hizmetlerini yürütecek uzman kişilerin eğitilmesi ve yetiştirilmesi konularında çalışmalarını sürdürmektedir. Almanya’daki bütün Müslümanlara yönelik çalışmalarını sürdüren DİTİB’in, kayda değer çalışmalarından birisi de mühtedilere yönelik düzenlenen seminerlerdir. İhtiyaç duydukları konulardaki bilgi eksikliklerini gidermek amacıyla düzenlenen seminerlerle mühtedilerin, yeni dâhil oldukları dinin temel esaslarını sahih kaynaklardan öğrenmeleri ve Kur’an-ı Kerim’i okuyabilecek bir seviyeye ulaşmaları hedeflenmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı ve DİTİB iş birliğiyle Almanya’daki Müslüman toplumun gereksinimlerine cevap verebilecek nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesi amacıyla 2006 yılında hayata geçirilen Uluslararası İlahiyat Programı, Türkçe ve Almanca dillerine vakıf din görevlilerinin yetiştirilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Program kapsamında Türkiye’de öğrenim gören UİP öğrencileri, ilahiyat eğitimini başarıyla tamamlamalarının ardından DİB bünyesinde Almanya başta olmak üzere diğer Avrupa ülkelerinde “sözleşmeli din görevlisi” statüsünde istihdam edilmektedirler.DİTİB’in gerçekleştirdiği önemli çalışmalardan bir diğeri, üniversitelerde öğrenim gören öğrencilere yönelik eğitim yardımlarıdır. Nitelikli Müslüman ilim adamlarının yetişmesini sağlamak ve İslâmî araştırmaların yapılmasını desteklemek amacıyla DİTİB, Türkiye’nin ve Almanya’nın çeşitli üniversitelerinde öğrenim gören lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyindeki öğrencilere eğitim yardımları yapmaktadır. Ayrıca DİTİB, Almanya’daki ilahiyat merkezlerinin bulunduğu bölgelerdeki DİTİB dernekleri bünyesinde açtığı öğrenci evleriyle, öğrencilerin barınma ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik de çalışmalar yürütmektedir. Din eğitimine yönelik hizmetlerini yayın hizmetleriyle de zenginleştiren DİTİB gerek topluma gerek cami din eğitimi sürecine gerekse de akademik camiaya uygun düzeyde hazırladığı eserlerle Almanya’da din eğitimi alanında önemli çalışmalar yürütmektedir. İki dilli olarak hazırlanan özgün yayın çalışmalarının yanı sıra tercüme faaliyetleri de gerçekleştiren DİTİB, yayın faaliyetlerini Eğitim Araştırma ve Yayın Hizmetleri Müdürlüğü uhdesinde sürdürmektedir. Ayrıca genel merkez binasında hizmete açılan ihtisas kütüphanesi, İslam ilahiyatı alanında Almanya’da çalışan araştırmacılara temel kaynaklara ulaşma imkânı sunmaktadır.