İSTANBUL’DA (KÜÇÜKÇEKMECE VE ZEYTİNBURNU) YAŞAYAN UYGUR TÜRKLERİNİN DOĞUM RİTÜELLERİ

• Published in: Uluslararası uygur araştırmaları dergisi (Online) Vol. -; no. 22; pp. 97 - 113
• Main Author: ŞAHİNLER, Duygu
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 25-12-2023
• ISSN: 2458-827X; 2458-827X
• DOI: 10.46400/uygur.1357183

İnsan, dünyaya geldiği andan, son nefesini verdiği ana kadar devam eden süreç içerisinde pek çok “eşik”ten geçmektedir. Bu eşiklerden ilki olan doğum, pek çok toplumda önemsenmiş ve doğumla ilgili olarak farklı kültürlerde pek çok inanış ve ritüel geliştirilmiştir. Geçiş ritüeli kavramını ilk defa ortaya atan ve ritüeller hakkında kapsamlı bir tasnif çalışması yapan Arnold van Gennep’e (1908) göre doğum ritüellerinin amacı; doğumu kolaylaştırmak, anneyi ve çocuğunu hatta baba ve diğer akrabaları kişisel ya da gayrişahsi kötücül etkilerden korumaktır. Bu makalede İstanbul’da yaşayan (Küçükçekmece ve Zeytinburnu) Uygur Türklerinin doğum ritüelleri; doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası alt başlıklarıyla ele alınıp incelenmiştir. Araştırma esnasında halk bilimi derleme yöntemlerinden gözlem (doğal ortamda pasif katılımcı olarak) ve görüşme (yönlendirilmiş görüşme) yöntemleri kullanılmıştır. Doğu Türkistan’ın çeşitli yerlerinden farklı tarihlerde göç eden ve en az 5 yıldır İstanbul’da yaşayan kaynak kişilerle görüşülerek veri toplanmıştır. “İstanbul’da yaşayan Uygur Türklerinin Folkloru Üzerine Bir Araştırma: Küçükçekmece ve Zeytinburnu Örneği” isimli yüksek lisans tezi kapsamında yapılan bu araştırma, çok farklı kültür daireleri ile temas eden Uygur Türklerinin eski Türk kültür ve inanç yapısından neleri, hangi değişiklikler ile muhafaza ettiği ve diğer Türk boylarıyla nasıl bir ilişki içerisinde bulunduğunu bilim dünyasına kazandırmakta ve Uygur Türklerinin kültürel devamlılığına katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Doğu Türkistan’dan farklı tarihlerde, benzer sebeplerle göç eden ve İstanbul’da yaşayan Uygur Türklerinin göç etme sebeplerinin doğum ritüellerine yansıdığı tespit edilmiştir. Çin hükümeti tarafından zorunlu kürtaj ve kısırlaştırma uygulamalarına maruz bırakıldıkları için doğum kontrolü yapmayı tercih etmemeleri, çok çocuklu aile yapısını benimsemeleri, Doğu Türkistan’da iken hastaneye rahatlıkla gidemedikleri için gebelik durumunu öğrenmek maksadıyla çeşitli uygulamalar geliştirmeleri, bebeğin göbeğinin ve eşinin hastanede doğum yapılması durumunda hastanede bırakılmaması, çocuklara bağımsızlığı çağrıştıran isimlerin koyulması bu duruma örnek olarak gösterilebilir
From the moment of birth until the last breath, a person goes through many "thresholds" in the course of his/her life. The first of these thresholds is birth, which has been considered important in many societies, and various rituals and beliefs have been developed regarding birth in different cultures. According to Arnold van Gennep (1908), who first introduced the concept of the rite of passage and conducted a comprehensive classification study on rituals, the purpose of birth rituals is to facilitate the birth, protect the mother, the child, and even the father and other relatives from personal or impersonal malevolent effects. In this article, the birth rituals of Uyghur Turks living in Istanbul (Küçükçekmece and Zeytinburnu) are examined and analyzed in terms of pre-birth, birth, and post-birth phases. Observation (as a passive participant in a natural environment) and interview (directed interview) methods, which are part of folklore collection methods, were used during the study. The data was collected by interviewing source individuals who migrated from various parts of East Turkistan at different times and now reside in Istanbul. Conducted within the scope of the master's thesis titled "A Research on the Folklore of the Uyghur Turks Living in Istanbul: The Example of Küçükçekmece and Zeytinburnu", this study aims to inform the scientific world about what the Uyghur Turks, who come into contact with many different cultural circles, have preserved from the old Turkish culture and belief structure and with what changes, their relationship with the other Turkish tribes and to contribute to the cultural continuity of the Uyghur Turks. It has been determined that the reasons for migration of Uyghur Turks, who migrated from East Turkestan for similar reasons on different dates and live in Istanbul, are reflected in their birth rituals. Their choice to use birth control in order to prevent them from being subjected to compulsory abortion and sterilization practices by the Chinese government, their adoption of working in families with multiple children, the improvement of various practices in order to try to reproduce because they could not go on maternity leave while in East Turkestan, the birth of the person's navel and the wife's birth in the hospital, the naming of children with names that evoke independence can be shown as an example of this situation.