Eyyûbîler Devrinde Hadis Tedrisatı -Dımaşk Özelinde

• Published in: BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi Vol. 10; no. 1; pp. 73 - 108
• Main Author: KURT, Abdurrahman
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 15-06-2023
• ISSN: 2148-3728
• DOI: 10.33460/beuifd.1278711

Mısır, Hicâz, Cezîre, Yemen ve hatta Kuzey Afrika’ya kadar uzanan bir coğrafyada hüküm süren Eyyûbîler, İslâm tarihinde siyasî, sosyal, iktisadî ve kültürel alanlarda bıraktığı tesirlerle dikkat çekmiş bir devlettir. 570-658 (1174-1260) yılları arasında yaklaşık bir asır Eyyûbîlerin hâkimiyetinde bulunan Dımaşk, gerek konumu itibariyle kavşak şehir özelliği taşıması gerekse devletin siyasî merkezleri arasında yer alması sebebiyle bu devirde birçok alanda olduğu gibi ilim ve kültür sahasında da önemli bir mevki elde etmiştir. Nitekim devletin kurucusu Selâhaddîn Eyyûbî başta olmak üzere devlet yöneticilerinin katkılarıyla İslâm kültür tarihinin en önemli ve gözde şehirlerinden biri haline gelmiştir. Dolayısıyla şehirde sosyal, kültürel ve ilmî faaliyetler zirve yapmış, ilim adamlarına büyük imkânlar sağlanmış, aklî ve naklî ilimlerde önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Bu alanların başında yer alan hadis ilmi de en verimli dönemlerinden birini yaşamıştır. Zira bu devir, medreselerin yaygınlaşıp dârülhadis gibi müesseselerin kurularak eğitimin daha sistemli ve işlevsel bir boyut kazandığı önemli bir döneme tekabül etmektedir. Aynı şekilde hadis usûlünde dönüm noktası teşkil eden İbnü’s-Salâh’ın Ulûmü’l hadîs isimli meşhur eseri de bu devrin ürünüdür. Hadis tarihi bir bütünlük arz ettiğinden bu tarihi sürecin seyrini daha iyi anlayabilmek için teşekkülünden günümüze kadar geçirdiği her dönem önem arz etmektedir. Bu çalışma da Dımaşk özelinde Eyyûbîler devrinin hadis ilmi ve tarihine ne tür bir katkı sağladığını aydınlatmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda devrin hadis tarihindeki özelliği ve yerinin ne olduğu, hadis eğitim ve öğretimi ile ilgili faaliyetlerin nasıl ve hangi mekânlarda yürütüldüğü, bu dönemde öne çıkan hadis âlimlerinin kimler olduğu, hadis alanında hangi metin ve kitapların önemsenip okunmasına ağırlık verildiği gibi sorulara cevap aranmıştır.
Ruling over a large territorial geography, including the Middle East, Egypt, Yemen and even North Africa, the state of Ayyūbids made significant influences to the Islamic history on the areas of politics, society and culture. Damascus, ruled under the reign of Ayyūbids between 570 and 658 (1174-1260), gained an important position in the field of science and culture, as it did in many other areas in this period, due to its location as a crossroads city and being among the political centers of the state. Damascus became the most important and distinguished city of Islamic cultural history through the reconstruction activities led by the founder of state Salāh al-Dīn Ayyūbi and other rulers. In this sense, social, cultural and scientific activities have peaked in the city, many great opportunities were accessible to scientists, and important developments were experienced in mental and transmitted sciences. The science of ḥadīth, which is at the forefront of these fields, also experienced one of its brightest periods. In this era, institutions of dār al-ḥadīth and madrasahs were established and systematically functioned. Likewise, Ibn al-Ṣalāḥ’s famous work Ulūm al-ḥadīth, which constitutes a turning point in ḥadīth methodology, is the product of this period. Because the ḥadīth presents a historical integrity, every period from its formation to the present is important for a better understanding of the course of this historical process. This study aims to reveal the contribution of the Ayyūbid era to the science and history of ḥadīth within the context of Damascus. This study focuses on the importance of the Ayyūbids era in the history of ḥadīth, how and in which places the ḥadīth education and training activities were carried out, who the prominent ḥadīth scholars in this period were, and which texts and books in ḥadīth were given importance and read.