PROGRAM VE BEYANNAMELERİNE GÖRE CHP İKTİDARI (1923-1950) DÖNEMİNDE KURULAN MUHALİF SİYASİ PARTİLERİN İKTİSAT POLİTİKALARINDA TARIM

• Published in: Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi Vol. 24; no. 48; pp. 247 - 274
• Main Author: Erdal, İbrahim
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 31-07-2024
• ISSN: 1300-0756
• DOI: 10.18244/cttad.1436404

İzmir’de düzenlenen iktisat kongresinde kalkınmanın tarım ve tarıma dayalı alanlara dayanarak gerçekleştirileceği, üretici sınıf olan köylü ve çiftçiye devletin desteğinin önemi vurgulanmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetleri döneminde ve daha sonra Cumhuriyet Halk Partisi programında bu plan gereği üretici sınıf olan köylerin refah seviyesini yükseltmek ve köy nüfusunu eğitmek amacına parti programlarında yer verilmiştir. 1925 yılında meclis içi muhalefet partisi çalışmalarının ilk örneği olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurulmasıyla birlikte tarım, kalkınma politikalarında önemli bir yer tutmaya başlamıştır. CHP içinde etkili olan kişiler tarafından ve ideolojik bağlamda kurulan siyasi partilerin kalkınma konusunda en önemli konusu tarım ve tarıma dayalı alanlar olmuştur. CHP içinden gelen kişilerin kurduğu partilerin tarım politikalarının neredeyse CHP’nin kalkınma politikalarında tarıma ayrılan konularla benzerlik göstermiştir. Mecliste temsil imkânı olmayan ideolojik temelli sosyalist/komünist siyasi partilerin öncelikli kalkınma amacı tarım ve tarıma dayalı alanlarda köylü ve çiftçiyi toprak sahibi yapmak ve köylünün refah seviyesini yükseltmek olmuştur. Parti programlarında köylü ve çiftçinin temel ihtiyaçlarının devlet tarafından karşılanacağı ve kooperatifçiliğin desteklenerek girişimciliğin geliştirileceği de vurgulanmıştır. Liberal partilerde de ideoloji gereği devlet desteğinin reddedildiği serbest piyasada köylü ve çiftçinin rekabete hazırlanmasının amaçlandığı görülmüştür. Bu makalede CHP iktidarı döneminde (1923-1950) kurulan siyasi partilerin kuruluş amaçları bağlamında sınıflandırılarak programlarında ele aldıkları tarım politikaları değerlendirilmiştir.