Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği

• Published in: Anadolu psikiyatri dergisi Vol. 18; no. 4; pp. 344 - 352
• Main Authors: Özgür, Börte Gürbüz, Aksu, Hatice, Eser, Erhan
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Sivas ESFORM Ofset Ltd 01-08-2017; Anatolian Journal of Psychiatry
• Subjects: Autism; Caregivers; Childrens health; Felsefe & Psikoloji & Sosyoloji; Literature reviews; Mental health; Psychopharmacology; Quality of life; Quantitative psychology; Questionnaires; Sivas; Türkiye; Turkey; caregivers; DSM-IV; DSM-5; geçerlilik ve güvenilirlik; otizm; reliability and validity; quality of life; Bakım verenler; yaşam kalitesi; autism
• ISSN: 1302-6631
• DOI: 10.5455/apd.249390

Amaç: Otizm spektrum bozukluğuna özgü olan Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba Sürümünün (OYKA-AB) Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışmasının yapılması amaçlandı. Yöntem: Çalışmaya 2-18 yaşları arasında DSM-IV-TR tanı ölçütlerine göre yaygın gelişimsel bozukluk tanısı konmuş olan 162 olgu ve anne-babaları alındı. Bakım verenlere OYKA-AB, Otizm Davranış Kontrol Listesi, KINDL-ebeveyn sürümü, WHOQOL-BREF, Sosyode-mografik Veri Formu, Klinik Global İzlenim Ölçeği uygulandı. Güvenilirlik analizinde madde-toplam puan korelas-yonu, tavan-taban etkisi, iç tutarlılık, test-tekrar test yöntemi uygulandı. Geçerlilik analizinde yapı geçerliliği ve ölçüt geçerliliği uygulandı. Özgün sürümde her biri birer indeks (alt boyutu olmayan) olan A ve B bölümlerinin olası alt boyutları hakkında bir fikir oluşturmak için açıklayıcı yaklaşım kullanılarak açıklayıcı faktör çözümlemesi yapıldı. Sonuçlar: Olguların 34’ü (%21) kız, 128’i (%79) erkekti. Tüm olguların yaş ortalaması 6.3±4.0 yıldı. Cronbach alfa katsayısı OYKA-AB Bölüm A için 0.928, Bölüm B için 0.944 olarak bulundu. Test-tekrar test sınıf içi korelasyon katsayısı Bölüm A ve B için sırası ile 0.68 ve 0.76 olarak saptandı. Bölüm A puanları ile WHOQOL-BREF’in tüm boyutları; Bölüm B puanları ile KINDL-ebeveyn formunun okul, arkadaş, diğer ve toplam puanı arasında pozitif yönde korelasyon olduğu belirlendi. Ölçüt geçerlilik analizi (duyarlılık) sonucuna göre hastalığın şiddeti artarken anketin ilgili bölüm puanlarında kötüleşme olduğu saptandı. Açıklayıcı faktör çözümlemesi sonuçlarına göre Bölüm A için 6 alt boyut, Bölüm B için 3 alt boyut belirlendi. Tartışma: OYKA-AB Türkçe formunun psikometrik özellikleri yüksek düzeyde geçerli ve güvenilirdir. Bölüm A için belirlenen 6 alt boyuttaki soru dağılımları incelendiğinde bağımsızlık boyutu, psikolojik-duygusal iyilik durumu boyutu, sosyal ilişkiler ve çevre boyutu, fiziksel boyut ve ekonomik ve finansal durum boyutu şeklinde isimlendirilebilir. Bölüm B için belirlenen 3 boyutun ise DSM-5 OSB tanı ölçütlerini sorgulayan özellikte olduğu görüldü. Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuğa sahip anne-babaların yaşam kalitesini değerlendirmede ve tedavi girişimlerinin yaşam kalitesine olan etkilerini belirlemede OYKA-AB kullanılabilir. (Anadolu Psikiyatri Derg 2017; 18(4):344-352)