Ticari kredi faiz oranlarının YSA NARX ve VAR modelleri ile öngörülmesi

• Published in: İşletme Araştırmaları Dergisi Vol. 12; no. 3; pp. 2327 - 2343
• Main Authors: Karaatlı,Meltem, Demirci,Esra Nur, Baykaldı,Ahmet
• Format: Journal Article
• Language: English; Turkish
• Published: İSADER 01-03-2020
• Subjects: İktisat & İşletme & Finans; İstanbul; Türkiye; Commercial Loan Interest; Rates; VAR Model; ANN NARX Model; YSA NARX Modeli; Ticari Kredi Faiz Oranları; Öngörü; VAR Modeli; Forecasting
• ISSN: 1309-0712
• DOI: 10.20491/isarder.2020.979

Amaç – Bu çalışmada, ekonomik kalkınmanın önemli göstergelerinden biri olan, genellikle orta ve uzun vadeli olarak gerçekleşen, özel sektör yatırım kararları üzerinde belirleyici bir etkisi olan ticari kredi faiz oranları Yapay Sinir Ağları (YSA) Doğrusal Olmayan Dışsal Girdili Otoregresif Ağ (NARX) ve Vektör Otoregresif (VAR) modelleri ile öngörülmeye çalışılmıştır.
Yöntem – Bu amaçla bankaların ticari kredilere uyguladıkları faiz oranı üzerinde doğrudan ya da dolaylı etkisi olduğu düşünülen makroekonomik altı değişken tespit edilmiştir. Çalışmada kullanılan veriler EVDS (Elektronik Veri Dağıtım Sistemi), Investing ve Paragaranti veri tabanlarından elde edilmiş olup Ocak 2010 – Haziran 2019 dönemi aylık verileri kapsamaktadır. YSA NARX Modeli ile yapılan öngörü çalışmasının performansı, doğrusal model özelliğine sahip öngörü gücü yüksek bir modelleme tekniği olan VAR Modeli ile karşılaştırılmıştır.
Bulgular – Analiz sonucunda dört farklı performans değeri sonuçlarına bakılarak (MAD, MAPE, MSE, RMSE) doğrusal olmayan YSA NARX Modelinin doğrusal model özelliğine sahip olan VAR Modeline göre oldukça iyi sonuçlar verdiği görülmüştür. Sonuç olarak önemli bir makroekonomik gösterge olan ticari kredi faiz oranlarının tahmini ve öngörüsü için doğrusal olmayan modellemenin daha iyi sonuçlar verdiği görülmüştür.
Tartışma – Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde finansal piyasalar aşırı değişken, kırılgan, siyasi ve toplumsal risklere karşı oldukça duyarlıdır. Bundan dolayı makroekonomik değişkenlerin durağan bir eksende yer alması mümkün olmamaktadır. Bu gibi ekonomilerde, zaman serisi veri setine dayalı regresyon analizleri yoluyla yapılan öngörü çalışmalarından doğru ve tutarlı sonuçlar elde etmek oldukça zordur. Bu nedenlerden dolayı durağanlığını yitirebilen değişkenlerin doğrusal olmayan ilişkilerinin varlığını modelleyebilen yöntemlerin daha doğru sonuçlar verdiği tespit edilmiştir.