Fonksiyonel Gıdalarda Tüketici Kararlarını Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma: İzmir İli Örneği

• Published in: Ege Üniversitesi Ziraat fakültesi dergisi Vol. 54; no. 3; pp. 351 - 360
• Main Authors: SEVİLMİŞ, Gözde, OLGUN, Akın, ARTUKOĞLU, Metin
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 28-09-2017
• ISSN: 1018-8851
• DOI: 10.20289/zfdergi.388102

Sağlık bilinci,
kaliteli yaşam sürme arzusu, yaşam süresinin uzaması ve hastalık tedavi
ücretlerinin artması gibi nedenler tüketicileri daha sağlıklı beslenmeye
itmektedir. Bu durum da “fonksiyonel gıdalar” diye adlandırılan, beslenme
bakımından yeterli olmalarının yanı sıra, vücutta bir veya birden fazla
fonksiyon üzerine iyi olma hali sağlayan ve/veya hastalık riskini azaltma gibi
olumlu etkilere sahip olduğu belirtilen gıdaların geliştirilmesine yol
açmıştır. Fonksiyonel Gıdalar; insan fizyolojisi ve metabolik fonksiyonları
üzerinde ilave faydalar sağlayan, böylelikle hastalıklardan korunmada ve daha
sağlıklı bir yaşama ulaşmada etkinlik gösteren gıdalar veya gıda
bileşenleridir.Bu araştırmada Türkiye’de özellikle 2000’li yıllardan itibaren
market raflarında daha da fazla görülmeye başlayan bu fonksiyonel gıda
pazarında tüketici kararlarını etkileyen nedenler üzerinde durulmuştur.
Araştırmada, İzmir’de tüketicilerle yüz yüze gerçekleştirilen anket
çalışmasıyla, tüketicilerin fonksiyonel ürünlerle ilgili düşünce ve satın alma
veya almama davranışlarını anlamak amacıyla elde edilmiş orijinal nitelikli
veriler; ki kare, faktör ve kümeleme analizi gibi istatistiki analiz
yöntemleriyle yorumlanmıştır. Çalışma kapsamında, tüketicileri bu gıdaları
almaya iten ve engelleyen nedenler araştırılmıştır. Avrupa Birliği’nde yaşayan
tüketicilerin tersine, Türkiye’de daha genç ve eğitimli kesimin bu ürünleri
tüketmeye daha hevesli olduğu bulunmuştur. Öte yandan ürünün sağlık iddiası
tüketicileri bu ürünleri almaya yöneltirken eğer üründen beklenilen fayda
görülemez ve lezzet istenilen ölçüde değilse yani tüketici açısından başarısız
bir tüketim deneyimiyle sonuçlanırsa satın alım sürecinin sürekliliğinin de
gerçekleştirilemeyeceği tespit edilmiştir.
Healt
concerns, expectation of longer and better
lives and increasing health expenses have created a situation where consumers
are seeking out much healthier foods. This situation has caused the development
of functional foods, which include a variety of components, nutrients and
non-nutrients, which affect a range of body functions relevant either to a
person’s state of well-being, general health, and / or to the reduction of risk
of a disease. This article discusses the deciding factors of consumers when
purchasing functional foods, which began to appear on the market in Turkey
after the year 2000. The original data was collected through face to face
interviews in İzmir using a questionnaire.
The purpose of this questionaire was to understand the consumer’s
decisions and behaviour when they were contemplating whether or not to buy
functional foods. This raw data was then processed by means of statistical
analysis (chi square, factor and cluster etc.) This analysis was then used to
investigate the reasons that would either encourage or discourage consumers
from buying functional foods. Contrary to consumers who live in the European
Union, younger and more educated consumers in Turkey are more likely to consume
functional foods. On the other hand, when the health claim or taste of the
product fails to meet consumer expectations, and ends in disapointment or
dissatisfaction, then consumers are less likely to continue purchasing the
product in the future.