Yaşlıların Dijitalleşme Profili ve ‘Gri Dijital Şiddet’

• Published in: Yaşlı sorunları araştırma dergisi (Online)
• Main Author: Oğuz Özgür, Hatice
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: 28-05-2024
• ISSN: 1308-5816; 1308-5816
• DOI: 10.46414/yasad.1401419

Gündelik yaşamın çeşitli alanlarında birtakım ihtiyaçları gidermek amacıyla yaygın biçimde kullanılan dijital teknolojiler hemen her yaş grubu için farklı ve önemli işlevlere sahiptir. Bu çalışmada yaşlı bireylerin dijital teknolojileri kullanım durumları, hangi dijital teknolojileri ne amaçla sıklıkla kullandıkları üzerinden açıklanırken; bu teknolojileri kullanımları sürecinde deneyimledikleri şiddet eylemlerine açıklık getirilmeye çalışılmaktadır.
Bu amaç çerçevesinde sistematik biçimde literatür taraması yapılmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) da son yıllarda düzenli olarak yayımladığı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması verilerinden de yararlanılarak mukayese yapabilmek amacıyla özellikle 2011 yılı ve sonrasındaki çalışmalardan yaşlıların dijital teknolojileri kullanımlarını ve dijital şiddet deneyimlerini konu alan araştırmalar incelenmiştir.
Yaşlıların dijital teknolojileri, özellikle de interneti kullanımlarına dair araştırmaların son yıllarda artmış olduğu görülmektedir. Bunlara göre yaşlıların dijital teknolojileri kullanımları her geçen yıl artmaktadır. Özellikle TÜİK’in ilgili istatistiklerinde de bu durum gözlemlenebilmektedir. Yaşlıların dijital teknolojileri kullanım amaçları genellikle aile üyeleri, arkadaşlar veya akrabalar ile iletişim kurma, sosyalleşme, bilgi edinme, resmi işlemleri (hastane randevusu alma, fatura ödeme vs.) yapma gibi ihtiyaçları gidermeyi karşılamaktadır. Bu amaçları gerçekleştirirken de son yıllarda akıllı cep telefonları, bilgisayarlar gibi internet kullanımlarına da olanak sağlayan araçları tercih etmektedirler. Bu bulgulara ek olarak, ilgili araştırmalarda, yaşlı bireylerin dijital teknolojileri kullanım yoğunluklarının artmasıyla dijital ortamda istenmeyen bazı eylemleri de deneyimledikleri açıklanmaktadır. Bu olumsuz deneyimler çalışmada ‘gri dijital şiddet’ olarak betimlenmiştir. Dijital teknolojileri kötü niyetle kullananlar tarafından, yaşlılar zaman zaman kandırma, dolandırıcılık, hakaret, aşağılama gibi eylemlere maruz bırakılmaktadır. Benzer bulguları açıklayan araştırmalar göstermektedir ki günümüzün önemli sorunlarından biri olarak nitelendirilen dijital şiddet, yalnızca gençlerin değil yaşlıların da dijital güvenliğini tehdit etmektedir.