OMBUDSMANLIĞIN KÖKENİ MESELESİ BAĞLAMINDA TÜRK-İSLÂM DEVLET GELENEĞİNDE ŞİKÂYET HAKKININ KURUMSAL TEKÂMÜLÜ

• Published in: Ombudsman Akademik no. 3; pp. 9 - 60
• Main Authors: COŞKUN, Burak, GÜNAYDIN, Hamza
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: 31-12-2015
• ISSN: 2148-256X
• DOI: 10.32002/ombudsmanakademik.439656

Ombudsmanlığın kuruluşuna Osmanlı Devleti adalet
sistemindeki uygulamaların kaynaklık ettiği düşüncesi, gerek uygulayıcıların
çalışma ve söylemlerinde gerekse de akademik çalışmalarda kabul görmektedir.
Ancak hangi kurum veya makamın bu uygulamaya karşılık geldiği noktasında,
özellikle ülkemizdeki kaynaklarda bir fikir birliğinden söz etmek mümkün
değildir. Bu çalışmada, kaynaklarda yer alan ve ayrıca araştırmamız neticesinde
tespit ettiğimiz kurumlar, şikâyet hakkı kapsamında ve tarihi gelişim seyri
içerisinde, yayınlanmış arşiv
vesikalarından ve tarih kaynaklarından yararlanmak suretiyle incelenmiş ve
kökene ilişkin bir kanaate ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu çabada, Kral 12.
Charles’ın ombudsmanlık mekanizmasını kuran talimatı ile Osmanlı Devleti adâlet
sistemini karşılaştırmamız bize oldukça yardımcı olmuştur. Nihayetinde
talimatta düzenlenen “Yüksek Ombudsmanlık” makamının Osmanlı Devleti’ndeki
“Sadrazamlık” makamından uyarlandığı sonucuna ulaşılmış, kurumsal kökenin ise
Divan-ı Hümayun’un denetim ve yargılama fonksiyonu içerisinde aranması
gerektiği tezi savunulmuştur.