Muhtasar metinlerin Hanefî literatürü içindeki yeri

• Published in: BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi Vol. 5; no. 1; pp. 107 - 122
• Main Author: Orazov,Orazsahet
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Bülent Ecevit Üniversitesi 01-01-2018
• Subjects: Din Bilimleri; Edebiyat; Felsefe & Psikoloji & Sosyoloji; Tarih; Zonguldak; Türkiye; Mukhtasar; Mutûn-i sitte; Mutûn-i selâse; Mutûn-i erbaa; Mutun-i sitte; Hanafi; Muhtasar; Mutun-i salasa; Hanefî; Mutun-i arbaa
• ISSN: 2148-3728

İslâm literatür alanında fıkıh adına yapılan çalışmalar, özellikle Hanefî mezhebi
bağlamında hiç de küçümsenmeyecek kadar büyüktür. Çalışma konusu olan muhtasar
eserler mezhep içi fıkhî literatürün önemli kısmını oluşturmaktadır. Hanefî külliyatı
içerisinde hicri IV. asrın ilk yarısında telif edilmeye başlayan ilk muhtasar eserleri, mezhepte
itibarlı metinler anlamına gelen muteber metinler takip ederken, benzeri çalışmalar
günümüzde ilmihal eserler olarak istifadeye sunulmaktadır. İslâmî vecibeleri özlü bir
şekilde ele alarak öğreten söz konusu muhtasar eserler, âlimlerin bırakmış olduğu paha
biçilmez ilmî bir mirastır. Hanefî ulemasının –özellikle Muteahhirîn fakîhlerinin- yoğun
olarak mesaisini harcadığı sözü edilen telifler, muhtelif türde çalışmalara konu olmuş,
mezhebin en muteber kitapları arasında yer almıştır. Bu metinler, asırlarca medreselerde
okutulmuş, kadılar tarafından el kitabı olarak kullanılmış, Müslüman çoğunluğun
günlük dini vecibelerini kolayca ifa edebilmeleri ve karşılaşılan fıkhi problemleri vuzuha
kavuşturmaları için birinci elden kaynaklık etmiştir. Bu cümleden olarak çalışmada,
Hanefî mezhebi literatürü içerisinde belli başlı ilk dönem ve son dönem muhtasar eserlerin
müelliflerinin kısa biyografi bilgileri yanında, bu eserlerin ayrı bir sınıfa tabi tutulmaları,
önemi ve bazı özellikleri hakkında bilgi verilecektir.