Dil Sosyolojisi Açısından “Ocak” Kavramı

• Published in: Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi Vol. 2012; no. 64
• Main Author: Deniz,Kemalettin
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi 01-04-2012
• Subjects: Din Bilimleri; Tarih; Ankara; Türkiye; Alewism; Kelime hazinesi; Bektashism; Dil sosyolojisi; Bektaşilik; Alevilik; Ocak; Language-culture relationship; language sociology
• ISSN: 1306-8253

Dilin toplumla olan bağları, onun bir toplumsal kurum olarak adlandırılmasını sağlar. Dil sosyolojisi - toplum dil bilim, oldukça geniş bir çalışma alanında disiplinler arası bir bakış açısıyla dil - toplum ilişkisini araştırmaktadır. Bir dildeki kelime hazinesi incelendiğinde, bazı kelimelerin birden çok kavram alanında farklı anlam karşılıklarına sahip oldukları görülmektedir. Bu kelimelere dikkat edilirse o dili kullanan toplumun tarihinde, kültüründe bu kavram ve konuyla çok ilgilenildiği göze çarpacaktır. Ocak kavramı da Türkçe kelime hazinesi ve Türk kültürü içinde bu konumdadır. Bu çalışma, ocak kavramının toplum içinde kazandığı anlamları dil sosyolojisi ekseninde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada ocak kavramı, Türkiye Türkçesindeki anlamlarıyla; Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan sözlüklerdeki yansımalarıyla, Alevilik-Bektaşilikte kazandığı anlamlarla sınırlandırılmıştır. Bu sınırlandırma, biçim bakımından değil, anlam bakımından yapılmıştır. Verilerin toplanmasında TDK tarafından yayımlanan sözlüklerden öncelikle yararlanılmıştır. Alevilik-Bektaşilikte ocak kavramının görünümünü tespit etme çalışmasında ise ilgili literatürün yanı sıra, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi’nin 63 sayılık arşivinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda ocak kavramının sözlüklerde yer alan şekliyle sınırlandırıldığı takdirde dahi Türkçe kelime hazinesinde önemli bir yer tuttuğu görülmüştür.