Hanefi fıkıh edebiyatının tasnifi: Kınalızâde Ali Çelebi’nin Risâle fî Beyâni’l-Istılâhâti’l-Mütedâvilât fî Kütübi’l-fıkh adlı risalesinin tahlili, tahkiki ve çevirisi

• Published in: İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi Vol. 2021; no. 37; pp. 365 - 396
• Main Author: Orazov,Orazsahet
• Format: Journal Article
• Language: Turkish
• Published: Mehir Vakfı 2021
• Subjects: Din Bilimleri; Hukuk; Tarih; Konya; Türkiye; Zâhiru’r-rivâye; Vâkıât; Fatawa; Fetâvâ; Tabakât; Nâdiru’r-rivâye; Kinalizadah; Vaqiat; Tabaqat; Zahir ar-riwayah; Kınalızâde; Nadir ar-riwayah
• ISSN: 1304-1045

İslam’ın yazılı medeniyetini oluşturan çalışma türlerinden birisi de tabakât eserleridir. Tabakâtu’l-müfessirîn, tabakâtu’l-muhaddisîn, tabakâtu’s-sûfiyye, tabakâtu’l-fukahâ adıyla kaleme alınan bu tür kitaplarda genellikle âlimlerin hayat hikâyeleri, ilmi faaliyetleri, telif etmiş oldukları eserleri dile getirilmiştir. Bu nedenle tabakâtlar günümüze ulaşmış veya ulaşmamış eserler ve müellifleriyle ilgili bilgilerin ilk müracaat kaynakları olmuştur. Kınalızâde diye meşhur olan Osmanlı âlimi Ali Çelebi b. Emrullah (ö. 979/1572) da tabakât türü eser veren âlimlerdendir. Kınalızâde bu alanda ikisi risale olmak üzere üç ayrı tabakât eseri telif etmiştir. Onun Tabakâtu’l-Hanefiyye ve Tabakâtu’l-fukahâ adlı telifleri günümüz çalışmalarına konu olmuşken, kendisinin diğer bir telifi olan Risâle fî beyâni’l-ıstılâhâti’l-mütedâvilât fî kütübi’l-fıkh adlı risalesi bazı çalışmalarda sınırlı bir şekilde zikredilmekle yetinilmiş, dolayısıyla da güncel biyografi ve edebiyat çalışmaları kaynakları arasında pek yer almamıştır. Bu sebeple Kınalızâde’nin hacmi küçük ama önemi haiz olan söz konusu risalesinin incelenmesiyle beraber Türkçe’ye kazandırılmasının yanı sıra, ileride Hanefî mezhebi literatürü ve müellifleri üzerine yapılacak çalışmaların kaynakları arasında yer almasına dikkat çekmek bakımından böyle bir çalışmanın katkı sağlayacağı düşünülmektedir.