قضا گفت گیر و قدر گفت ده (بررسی جایگاه و وضعیت بیتی در شاهنامه)
در تصحیح متنی مانند شاهنامه علاوه بر تشخیص نویسش‌ها و بیت‌های اصیل، یافتن جایگاه درست ابیات نیز در محور عمودی کلام اهمیّت ویژه‌ای دارد. زیرا ممکن است کاتبان با پس و پیش نوشتن یا نقل ابیاتی از حافظه در حاشیه یا متن دستنویس‌ها نظم اصیل روایی آنها را دگرگون کنند. یکی از این موارد، بیتِ «قضا گفت گیر و ق...
Saved in:
| Published in: | Zabān va adab-i Fārsī (Online) Vol. 73; no. 242; pp. 277 - 298 |
|---|---|
| Main Author: | |
| Format: | Journal Article |
| Language: | Avestan |
| Published: |
University of Tabriz
01-03-2021
|
| Subjects: | |
| Online Access: | Get full text |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Abstract | در تصحیح متنی مانند شاهنامه علاوه بر تشخیص نویسش‌ها و بیت‌های اصیل، یافتن جایگاه درست ابیات نیز در محور عمودی کلام اهمیّت ویژه‌ای دارد. زیرا ممکن است کاتبان با پس و پیش نوشتن یا نقل ابیاتی از حافظه در حاشیه یا متن دستنویس‌ها نظم اصیل روایی آنها را دگرگون کنند. یکی از این موارد، بیتِ «قضا گفت گیر و قدر گفت ده / فلک گفت احسنت و مه گفت زه» با پنج بیت دیگر است که در دو جا از شاهنامه آمده است؛ یک بار در رزم رستم با اشکبوس و یک بار دیگر در جنگ بهرام چوبین با ساوه شاه. ما در این مقاله کوشیده‌ایم، نخست با درنگی بر وضعیّت این بیت در دستنویس‌های شاهنامه، نشان دهیم، جایگاه اصلی آن بر خلافِ پنج بیتِ دیگر، داستان رزم رستم با اشکبوس است. پس از آن کوشیده‌ایم، با نقدِ پژوهش‌های پیشین و توجّه به وضعیّت این بیت در دستنویس‌ها، دربارۀ اصالتِ آن بحث کنیم. بر پایۀ جست‌وجوهای ما، تا کنون دلیل استواری برای الحاقی پنداشتن این بیت ارائه نشده و علاوه بر همصدایی دستنویس‌ها، می‌توان در دیوان همام تبریزی نیز تأییدی جنبی برای اصالت آن یافت. از دیگرسو به‌رغم اینکه این بیت در دوازده دستنویسِ مهم تا قرن نهم هجری آمده است، کهن‌ترین دستنویس شاهنامه و دستنویس سن‌ژوزف آن را ندارند و بنداری نیز آن را ترجمه نکرده است. از همین‌روی تصمیم‌گیری قطعی دربارۀ آن دشوار است و تا یافتن سندی معتبر بهتر است آن را در چنگک شک به متن ببریم. |
|---|---|
| AbstractList | در تصحیح متنی مانند شاهنامه علاوه بر تشخیص نویسش‌ها و بیت‌های اصیل، یافتن جایگاه درست ابیات نیز در محور عمودی کلام اهمیّت ویژه‌ای دارد. زیرا ممکن است کاتبان با پس و پیش نوشتن یا نقل ابیاتی از حافظه در حاشیه یا متن دستنویس‌ها نظم اصیل روایی آنها را دگرگون کنند. یکی از این موارد، بیتِ «قضا گفت گیر و قدر گفت ده / فلک گفت احسنت و مه گفت زه» با پنج بیت دیگر است که در دو جا از شاهنامه آمده است؛ یک بار در رزم رستم با اشکبوس و یک بار دیگر در جنگ بهرام چوبین با ساوه شاه. ما در این مقاله کوشیده‌ایم، نخست با درنگی بر وضعیّت این بیت در دستنویس‌های شاهنامه، نشان دهیم، جایگاه اصلی آن بر خلافِ پنج بیتِ دیگر، داستان رزم رستم با اشکبوس است. پس از آن کوشیده‌ایم، با نقدِ پژوهش‌های پیشین و توجّه به وضعیّت این بیت در دستنویس‌ها، دربارۀ اصالتِ آن بحث کنیم. بر پایۀ جست‌وجوهای ما، تا کنون دلیل استواری برای الحاقی پنداشتن این بیت ارائه نشده و علاوه بر همصدایی دستنویس‌ها، می‌توان در دیوان همام تبریزی نیز تأییدی جنبی برای اصالت آن یافت. از دیگرسو به‌رغم اینکه این بیت در دوازده دستنویسِ مهم تا قرن نهم هجری آمده است، کهن‌ترین دستنویس شاهنامه و دستنویس سن‌ژوزف آن را ندارند و بنداری نیز آن را ترجمه نکرده است. از همین‌روی تصمیم‌گیری قطعی دربارۀ آن دشوار است و تا یافتن سندی معتبر بهتر است آن را در چنگک شک به متن ببریم. |
| Author | خلیل کهریزی |
| Author_xml | – sequence: 1 fullname: خلیل کهریزی organization: دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی. کرمانشاه. ایران |
| BookMark | eNqtjMFKw0AQhhepYK19BnPUQ9LNZrOTPYuid-9hbFKJxKYkvXhU0PaQ90gRIRRF8E1mm5dxI30EGZj_559v_mM2mBfzlLFTn3tC8EBOFmmZZ0tPcOF7AY9C5YmAiwM2FAqUqwD0wHoR-i5o0EdsXFXZHZcSVChCGLLCvNA3Nc6uNc_0bqWraeuYtWPz1rp9Tq1ZOWe0oa2dz6526IOart611NhDj69tzY99tuyml57pC-irR8yb3a9mdX7CDmeYV-l4ryN2c3V5e3HtJgU-xIsye8TyKS4wi_-CoryPsVxm0zyNE4Vco0hBaJTRDLWGCBVECU59yUEG_9n1C5AwjvI |
| ContentType | Journal Article |
| DBID | DOA |
| DOI | 10.22034/perlit.2021.30856.2302 |
| DatabaseName | DOAJ Directory of Open Access Journals |
| DatabaseTitleList | |
| Database_xml | – sequence: 1 dbid: DOA name: Directory of Open Access Journals url: http://www.doaj.org/ sourceTypes: Open Website |
| DeliveryMethod | fulltext_linktorsrc |
| Discipline | Languages & Literatures |
| EISSN | 2676-6779 |
| EndPage | 298 |
| ExternalDocumentID | oai_doaj_org_article_d6a09a2e729a48fa9978a678dac14074 |
| GroupedDBID | ALMA_UNASSIGNED_HOLDINGS GROUPED_DOAJ |
| ID | FETCH-doaj_primary_oai_doaj_org_article_d6a09a2e729a48fa9978a678dac140743 |
| IEDL.DBID | DOA |
| ISSN | 2251-7979 |
| IngestDate | Tue Oct 22 15:03:20 EDT 2024 |
| IsDoiOpenAccess | true |
| IsOpenAccess | true |
| IsPeerReviewed | false |
| IsScholarly | false |
| Issue | 242 |
| Language | Avestan |
| LinkModel | DirectLink |
| MergedId | FETCHMERGED-doaj_primary_oai_doaj_org_article_d6a09a2e729a48fa9978a678dac140743 |
| OpenAccessLink | https://doaj.org/article/d6a09a2e729a48fa9978a678dac14074 |
| ParticipantIDs | doaj_primary_oai_doaj_org_article_d6a09a2e729a48fa9978a678dac14074 |
| PublicationCentury | 2000 |
| PublicationDate | 2021-03-01 |
| PublicationDateYYYYMMDD | 2021-03-01 |
| PublicationDate_xml | – month: 03 year: 2021 text: 2021-03-01 day: 01 |
| PublicationDecade | 2020 |
| PublicationTitle | Zabān va adab-i Fārsī (Online) |
| PublicationYear | 2021 |
| Publisher | University of Tabriz |
| Publisher_xml | – name: University of Tabriz |
| SSID | ssib044765257 ssj0002909417 |
| Score | 3.5998623 |
| Snippet | در تصحیح متنی مانند شاهنامه علاوه بر تشخیص نویسش‌ها و بیت‌های اصیل، یافتن جایگاه درست ابیات نیز در محور عمودی کلام اهمیّت ویژه‌ای دارد. زیرا ممکن است کاتبان با... |
| SourceID | doaj |
| SourceType | Open Website |
| StartPage | 277 |
| SubjectTerms | بهرام و ساوه شاه تصحیح رستم و اشکبوس شاهنامه فردوسی |
| Title | قضا گفت گیر و قدر گفت ده (بررسی جایگاه و وضعیت بیتی در شاهنامه) |
| URI | https://doaj.org/article/d6a09a2e729a48fa9978a678dac14074 |
| Volume | 73 |
| hasFullText | 1 |
| inHoldings | 1 |
| isFullTextHit | |
| isPrint | |
| link | http://sdu.summon.serialssolutions.com/2.0.0/link/0/eLvHCXMwrV3NSgMxEA7akxfx_19yENHD2m2S7jZHf1oqFC968Lak3eyxLdY-gIK2h75HiwhLUQTfJNu-jDObpejJg7KwWWZnJ2F2yMyEyRdCDhT4qLqIXAdibeEI3vAc5Za00_CLfiTBQ7pF3ChcvfavbksXZYTJmR31hTVhFh7YKi4fesqVimkIApUoRUpC2qNghg1VA3ID3yKBuvJbMgWWJITvIcznbLWFSUhj0uN3wX4Lji99aYu9GHO5yLcRWgorK1nhhEMQ4mF9NPsB45_6m8oSWcwCRXpqB7hM5pReIRu1bHmxQw9pbYaI3FklreTRfJghncTJg3mBZjowY5r0KdBjeMroJk569MiMzBiut-mAmlcznA4msRnCC2Tvg5hP-Bh4R9ggDwow78iSPMP9Kekdr5HLSvnmvOrg2IO2xawIEEU6JYBug0y3wW-65esk12w19SahEbq6MHJDmBKEYqxeUNxTmteLkWJS8y1y9vf-tv9DyA5ZwP9o68R2Se7-rqv3yHwn7O6nNvIFOe7iNA |
| link.rule.ids | 315,783,787,867,2109,27936,27937 |
| linkProvider | Directory of Open Access Journals |
| openUrl | ctx_ver=Z39.88-2004&ctx_enc=info%3Aofi%2Fenc%3AUTF-8&rfr_id=info%3Asid%2Fsummon.serialssolutions.com&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D9%82%D8%B6%D8%A7+%DA%AF%D9%81%D8%AA+%DA%AF%DB%8C%D8%B1+%D9%88+%D9%82%D8%AF%D8%B1+%DA%AF%D9%81%D8%AA+%D8%AF%D9%87+%28%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D9%88+%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA+%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%29&rft.jtitle=Zab%C4%81n+va+adab-i+F%C4%81rs%C4%AB+%28Online%29&rft.au=%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84+%DA%A9%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C&rft.date=2021-03-01&rft.pub=University+of+Tabriz&rft.issn=2251-7979&rft.eissn=2676-6779&rft.volume=73&rft.issue=242&rft.spage=277&rft.epage=298&rft_id=info:doi/10.22034%2Fperlit.2021.30856.2302&rft.externalDBID=DOA&rft.externalDocID=oai_doaj_org_article_d6a09a2e729a48fa9978a678dac14074 |
| thumbnail_l | http://covers-cdn.summon.serialssolutions.com/index.aspx?isbn=/lc.gif&issn=2251-7979&client=summon |
| thumbnail_m | http://covers-cdn.summon.serialssolutions.com/index.aspx?isbn=/mc.gif&issn=2251-7979&client=summon |
| thumbnail_s | http://covers-cdn.summon.serialssolutions.com/index.aspx?isbn=/sc.gif&issn=2251-7979&client=summon |