VANLI ZA‘ÎFÎ’NİN AHBÂRÜ’L-‘İBER MESNEVİSİNDE TOPLUMSAL EĞİTİM: SAKINILMASI TAVSİYE EDİLEN HUSUSLAR

• Published in: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi = Journal of Yüzüncü Yıl University Social Sciences Institute no. 43; pp. 25 - 51
• Main Author: İsa Işık
• Format: Journal Article
• Language: English
• Published: Van Yuzuncu Yıl University 01-03-2019
• Subjects: ahbârü’l-‘i̇ber mesnevisi; değerler; nasihat; toplumsal eğitim; za‘îfî
• ISSN: 1302-6879; 2822-3136

Klasik Türk edebiyatında farklı nazım şekilleriyle birçok eser kaleme alınmıştır. Bu nazım şekillerinden biri olan mesnevi, divan şairleri tarafından genellikle uzun konuları anlatmak için kullanılır. Batı edebiyatındaki roman ve hikâyenin divan şiirindeki karşılığı sayılabilecek mesneviler ile aşk, kahramanlık ve dinî-tasavvufi muhtevalı hikâyeler başta olmak üzere birçok konuda eser yazılmıştır. Dinî-tasavvufi muhtevalı mesnevilerden birisi de 17. yüzyıl şairlerinden Za‘îfî’nin Ahbârü’l-‘İber’idir.Ahbârü’l-‘İber, Za‘îfî tarafından 1695 yılında kaleme alınmış ibretlik hikâyelerden oluşan bir mesnevidir. Eserin sebeb-i telif bölümünden edinilen bilgilere göre Za‘îfî 1650 yılında Van’da doğmuş olmalıdır. Ahbârü’l-‘İber, Za‘îfî’nin en çok bilinen eseri olup muhtelif hikâyelerden oluşur. Eser, sade bir Türkçeyle yazılmıştır. Mesnevide birçok mucizevi olay anlatılır. Eserde velâyetname ve kerametname nevinden hadiseler de zikredilir. Şairin amacı halka nasihat vererek kıssadan hisse çıkarılmasını sağlamak ve halkı eğitmektir. Bu anlamda Ahbârü’l‘İber mesnevisindeki hikâyeler, eğitim değerleri bakımından oldukça zengin bir içeriğe sahip olup günümüz okuyucusuna da hitap eden bir niteliktedir. Bu çalışmada Ahbârü’l-‘İber mesnevisi özelinde klasik Türk edebiyatı metinlerinin toplumsal eğitim bakımından kıymeti tartışılmıştır. Ayrıca eserin didaktik tarafı göz önüne alınarak şairin “sakınılmasını tavsiye ettiği hususlar” nazarlara sunulmuştur.