Bergson’un ruh-zaman anlayışı bağlamında H. Nihal Atsız’ın Ruh Adam romanının incelenmesi

• Published in: Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi Vol. 5; no. 1
• Main Author: Aka Erdem,Nilüfer
• Format: Journal Article
• Language: English; Turkish
• Published: Mehmet Özdemir 30-04-2021
• Subjects: Edebiyat; Eğitim Bilimleri; Türk Dili; Bilecik; Türkiye; memory; ruh; bellek; Selim Pusat; soul; zaman; bergson; time
• ISSN: 2618-6349
• DOI: 10.34083/akaded.868257

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamasında ülke aydınlarının mevcut durumu kurtarmak niyetiyle yöneldikleri farklı düşüncelere tanıklık eden H. N. Atsız, yazar, şair, fikir adamı ve tarihçi yönü ile yetiştiği ortamda öncü bir şahsiyettir. Eserlerinde dönem zihniyetinin aksak yönlerini eleştirerek tarihi milli bilinci okurlara kazandırmaya çalışmıştır. Tezli ve tarihi romanlarıyla dikkat çeken yazarın Ruh Adam romanı Uygur masalının şekillendirdiği fantastik kurgusuyla diğer romanlarından farklıdır. Fantastik kurgu, ruh ve zaman kavramları merkezinde oluşturulmuştur. Bireyin psikolojik hallerini dikkate alan 20. yüzyıl felsefecilerinden Henri Bergson felsefesinin bazı argümanları romanın kurgusunu besleyen bu nitelikleri açıklayabilmektedir. Dönemin pozitivist, materyalist ve mekanist görüşlerinin karşısında yer alan Bergson’un süre kavramının bireyin içsel yaşamındaki akışa, ruhi zamana işaret etmesi, Ruh Adam romanındaki başkarakter Selim Pusat’ın ruhunun zamandan ve mekândan aşkın oluşuna işaret etmektedir. Bergson’un sürekli yaratma olarak beliren hayatı anlamlandırışı, roman kurgusunun dinamik oluşumunu sağlayan ruh göçü meselesindeki devamlı oluşa karşılık gelmektedir. Böylelikle bu çalışmada Pusat’ın ruhsal gerçekliğiyle kendi içsel zamanı yani süre’yle ilişkili olan belleğin zaman ve mekân üstü devamlılığı konusu tartışmaya açılmıştır. Milli hafızanın devamlılığının Selim Pusat’ın şahsında ortaya konuluşu geçmişin bellekle ilişkisi ve kolektif ruhun taşıyıcılığı bağlamında irdelenmiştir. Selim Pusat’ın ruhunun kendi gerçekliği ve dış gerçeklik arasındaki ikircikli durumu merkeze alınarak Atsız’ın fikri yönü de göz ardı edilmeden ruh ve zaman öğelerinin titizlikle romanın öğelerinde uygun bir şekilde örgütlenmesi analiz edilmiştir